54391 skanuj0012

pe dylematy jako dyscypliny naukową

keja. Wielość i odmienność ■n uwagi pewien wybrany! nę w tym obszarze praktyki Fakt, iż badacze posługu- \ ią się w pojmowaniu istoty] czego andragogiki pozwala-kyjnych, które — choć wza-i I coraz to inne, jakościowo]

Bk jako obszaru złożonego leję jej rozwoju. Dzieje się m się wieloma teoriami na-Bl Z kolei, zróżnicowanie ■6 metodologiczne różni-had> gmatycznym rozwojem

Kcześni badacze różnią się Mnych. wyznających neopo-■ych jest realnie istniejącą Idzin, np. oświata rolnicza, ■ztałcenie itd. Dla drugich, S, na które poszukują odpo-czej, kształceń ia kursowego, Idukacji badają łącznie.

Steń andragogicznych ściera-i problemo-centryczna. Uza-hragogiki zależeć będzie od większości badaczy.

icypacyjna?

(riemacja praktyczna. Prawa Cementami składowymi rze-■rania stanu tych elementów Baia nimi zgodnie z założo-[społeczne miały stać się in-i źródłem racjonalnej organi-Łrwistyczne marzenie o na-Hnie z kanonami naukowej

Część czwarta Andragogika jako nauka o edukacji dorosłych    415

racjonalności, odcisnęło się na wszystkich dyscyplinach nauk społecznych, w tym i na andragogice. Wielu andragogów myśli o niej jako o nauce praktycznej, tj. takiej, której funkcje poznawcze są w całości podporządkowane funkcjom praktycznym. „Andragogika jest sztuką i nauką dopomagającą dorosłym uczyć się ” — pisze M.S. Knowles^-1). Zadaniem badań nad edukacją dorosłych — stwierdza A.B. Knox - jest „(...) dostarczanie wyników, których praktycy mogą używać do ulepszania praktyki^,,22\ Identyczne stanowisko prezentują przedstawiciele polskiej andragogiki. Jak pisze L. Turos, andragogika bada wychowanie ludzi dorosłych z punktu widzenia znaczenia tego procesu dla przygotowania ich do pracy, nauki, twórczości, życia społecznego i uczestnictwa kulturalnego, słowem — z punktu widzenia potrzeb praktycznych . Zdaniem T. Wujka, „ celem badań andragogicznych jest wykrywanie prawidłowości działań i procesów oświatowych i na tej podstawie ustalanie norm skutecznego działania ^1,24).

Praktyczne ukierunkowanie procesu eksploracyjnego najbardziej widoczne jest poprzez zakładane dla andragogiki funkcje. Pierwszym i podstawowym zadaniem badań andragogicznych jest opis i analiza rzeczywistości edukacyjnej. Realizując to zadanie badania będą odpowiadać na pytanie „jak jest?”, to znaczy formułować twierdzenia o charakterze jednostkowym, pozwalające charakteryzować przedmiot poznania, identyfikować wszystkie konstytuujące go elementy składowe, określać ich właściwości i istniejące między nimi relacje. Tę funkcję nauki określa się zwykle mianem diagnostycznej.

Kolejnym zadaniem w procesie poznawczym winno być ustalenie trwałych relacji przyczynowych między występującymi w badaniach zmiennymi. Szczególnie istotne znaczenie ma tu wiedza o zależnościach między cechami i właściwościami jednostek, np. wartościami, postawami, aspiracjami poznawczymi itp. a kształtującymi je czynnikami edukacyjnymi. Wiedza ta może być gromadzona zarówno poprzez prowadzenie własnych badań empirycznych, jak i przez włączanie do niej praw wykrytych przez przedstawicieli innych nauk społecznych, np. psychologii, socjologii, antropologii kultury, nauk o zarządzaniu itp. Realizując to zadanie andragogika uzyskuje wolumen praw nauki, tj. empirycznie uzasadnionych sądów o istnieniu trwałych zależności przyczynowych istniejących pomiędzy elementami konstytuującymi jej obszar badań. Biorąc pod uwagę fakt, że w aktywność edukacyjną ludzi dorosłych interweniuje ogromna liczba czynników, z których wiele (jeżeli nie większość) pozostaje na ogół poza kontrolą badaczy, to jest rzeczą zrozumiałą, że formułowane prawa

1

M.S. Knowles: The Medern Practice od Adult Education, Andragogy Versus Peda-gogy. New York 1972, Association Press, s. 38.

A.B. Knox: Adult Education Research: United States, [in:] C.T. Titmus (ed.), Life-long Education for Adults. An International Handbook. Oxford 1989, Pergamon Press, s. 183.

²³⁾    L.Turos: Andragogika..., op. cit., s. 22-23.

²⁴⁾    T. Wujek: Pedagogika dorosłych i nauki z nią współpracujące. W: T. Wujek (red.): Wprowadzenie do pedagogiki dorosłych Warszawa 1992, s. 77.