56196 img022

wanych białek i peptydów, często będących receptorami błonowymi albo endoplaz- i matycznymi, lub też kinazami białek; na rozwój struktur nerwowych wpływa również j

r\hu^r'nr\cn rń'7rt\/nh 7\iM<nlrnu;    W/ r7cicip micrrnr*ii n/^lirnnnw !

obecność różnych związków drobnocząsteczkowych. W czasie migracji neuronów i wydłużania się ich aksonów bardzo ważne są oddziaływania w przestrzeni międzykomórkowej, modulowane przez wydzielane tam proteoglikany, a także białka i peptydy troficzne. W sumie, wpływy te przyciągają lub odpychają stożki wzrostu wydłużających się wypustek. Obok procesów proliferacji komórek ważną rolę odgrywają również procesy regresji rozwojowej. Późniejsze etapy rozwoju są pod silnym wpływem aktywności struktur, a do ostatecznego wykształcenia się struktury ; i funkcji niezbędny jest udział mechanizmów plastyczności rozwojowej, których wpływ jest najsilniejszy w tak zwanych okresach krytycznych. Typowy cykl rozwojowy: ściany cewki nerwowej ssaków obserwujemy już u niższych kręgowców. Jednak; u ssaków doszło do wielu modyfikacji, szczególnie w rozwoju kory nowej. Także cykli rozwojowy kory móżdżku wymagał szeregu modyfikacji faz rozwoju i ekspresji określonych genów

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Blaschke A.J., Stanley K., Chun J.: Widespread programmed celi death in proliferative and postmitoti regions of the fetal cerebral cortex. Development 1996, 112: 1165- 1174.

D’Arcangelo G., Miao G.G., i in.: A protein related to extracellular matrix proteins deleled in the mou^-mutant reeler. Naturę 1995, 374: 719-723.

Dreher B„ Robinson S.R.: Development of the retinofugal pathway in birds and mammals: evidence f a common „timetable”. Brain Behavior and Evolution 1988, 31: 369-390.

Easter S., Ross L.S., Frankfurter A.: Initial tract formation in the mouse brain. Journal of Neuroscie 1993, 13: 285-299.

Gołąb B.G.: Anatomia czynnościowa układu nerwowego. PZWL, Warszawa 1990.

Kossut M. (red.): Mechanizmy plastyczności mózgu. PWN, Warszawa 1994.

Kreiner J.: Biologia mózgu. PWN, Warszawa 1970.

Moiseiwitsch J.R.D. i Lauder J.M.: Serotonin regulates mouse cranial neural crest migration. Proceedin of the National Academy of Sciences USA 1995, 92: 7182-7186.

Puelles L„ Rubenstein J.L.: Forebrain gene expression domains and the evoIving prosomeric model. Tre Neuroscience 2003, 26: 469 - 476.

Sanes D.H., Reh T.A., Harris W.A.: Development of the Nervous System. Academic Press, 2000.

Zhang L., Goldman J.E.: Developmenlal fates and migratory pathways of dividing progenitors in postnatal rat cerebellum. Journal of Comparative Neurology 1996, 370: 536-550.

Powstanie i ewolucja gromady ssaków a Zachowawcze i mało zmienione struktury mózgu ssaków a Struktury i połączenia właściwe tylko dla mózgu ssaków a Ewolucja systemów funkcjonalnych mózgu ssaków s Podsumowanie i wnioski

. Powstanie i ewolucja gromady ssaków

są gromadą kręgowców o bardzo starym rodowodzie. Synapsida, linia gadów, irej wyewoluowały ssaki, odszczepiła się od głównego pnia rozwojowego gadów ;o 310 milionów lat temu, a więc niedługo (w ewolucyjnej skali czasu) od tania gadów (około 350-330 min lat temu). Ewolucja tej linii doprowadziła 270 min lat temu do powstania gadów ssakokształtnych (Therapsida), które odmienne od innych gadów, a podobne do pierwotnych ssaków zęby. równaniu z wcześniejszymi gadami Therapsida miały prawdopodobnie wyższy ilizm i szybsze tempo wzrostu, były też bardziej aktywne. Gady te przeżyły .rozkwit jeszcze w erze paleozoicznej, w okresie późnego permu. Wówczas to |tała jedna z ich grup, cynodonty, z której następnie wyewoluowały ssaki. Już [ektórych grup cynodontów zaznaczyła się tendencja do powiększania półkul ;u, charakterystyczna później dla ssaków. Gady ssakokształtne wyginęły podczas idu wielkiego wymierania na początku ery mezozoicznej (około 250 min lat jł), a ssaki są ich jedynymi obecnie żyjącymi potomkami, pochodzącymi od jednej i ewolucyjnych tych gadów.

iżczątki Hadracodium wui, najstarszego zwierzęcia, które obok wielu prymityw-Inawiązujących do budowy cynodontów cech gadzich, wykazuje również wiele £h cech charakterystycznych dla ssaków, zostały znalezione w Chinach i pochodzą iowego triasu, a więc liczą sobie około 195 min lat. Zwierzę to, które za życia i. zaledwie 2 gramy, miało już powiększoną mózgoczaszkę, dwie górne kości juchwowego przekształcone w kosteczki słuchowe i kończyny ustawione pod