57749 PC130288

57

3. Polityka rynku pracy w Polsce

pracy, a zatem jest to dla pracodawcy środek doraźny, wykorzystywany w oczekiwaniu na poprawę kondycji gospodarki, nim skończą się subsydia.

Roboty publiczne, odnoszące się zwykle do okresowego zatrudnienia w usługach publicznych, mają głównie powstrzymać proces erozji zdolności do pracy (a czasem kwalifikacji), dają nowe doświadczenia, podtrzymują morale pracobiorców i tworzą pozycję wyjściową do zatrudnienia trwałego, najlepiej w sektorze prywatnym. Działają korzystnie z punktu widzenia psychiki bezrobotnych, z jednej strony, a z drugiej — rozwoju lokalnej infrastruktur}'. Ich podstawową wadą są na ogół duże koszty, zatem powinny być (i zwykle są) stosowane w odniesieniu do tych bezrobotnych, którzy nie mogą znaleźć pracy mimo korzystania z innych dostępnych sposobów pomocy. Roboty publiczne są w pewnym sensie .zatrudnieniem ostatniej szansy”.

Ograniczony zakres zatrudnienia w ramach tych programów rynku pracy powoduje, iż w nikłym stopniu wpływają one na aktywizację zawodową osób bezrobotnych. Pamiętać należy jednak o tym, iż chociaż ich zadaniem jest na ogół dążenie do integracji lub reintegracji osób objętych programem ze zbiorowością pracujących, przejście uczestników tych programów do standardowego zatrudnienia wcale nie jest pewne. Czas trwania programu jest dla pracodawców okresem obserwacji i analizy z punktu widzenia dalszej przydatności pracobiorcy dla firmy. Badania wpływu nakładów ponoszonych na różne formy aktywnej polityki rynku pracy na wielkość przepływu z bezrobocia do zatrudnienia pokazują, iż istotny (dodatni) jest wpływ prac interwencyjnych, natomiast nie zaobserwowano żadnego wpływu robót publicznych na zwiększenie tych przepływów (Kaczorowski, Tokarski 1998)²¹.

Analizę efektywności poszczególnych form zwalczania bezrobocia oraz kosztów przywracania do pracy ich uczestników w skali kraju prowadzi Krajowy Urząd Pracy²². Jej wyniki nasuwają wniosek, że najmniej efektywnymi formami przeciwdziałania bezrobociu w latach dziewięćdziesiątych były roboty publiczne, najwyższy był też ich koszt. Najlepszą efektywność osiągał}' prace interwencyjne oraz szkolenia, które były przy tym najtańszą formą aktywizacji bezrobotnych'³. Należy zwrócić uwagę, iż na szkolenia, które charakteryzują się wysoką efektywnością, w Polsce przeznaczano stosunkowo najmniej środków polityki rynku pracy.

²¹    Również badania mikroekonomiczne odpływów z bezrobocia do zatrudnienia potwierdzają pozytywną rolę prac interwencyjnych w uzyskaniu pracy przez ich uczestników. Jest interesujące, że-w świetle badań mikroekonomicznych - efekty prac interwencyjnych i robót publicznych są podobne: po ich zakończeniu pracę u tego samego pracodawcy kontynuował co ósmy zatrudniony w ramach prac interwencyjnych i co dziewiąty zatrudniony w ramach robót publicznych (Kubiak 1998).

²²    Efektywność programów liczona jest jako stosunek liczby osób, które uzyskały zatrudnienie po zakończeniu programu, do liczby osób nim objętych. Koszt przywrócenia do pracy I bezrobotnego przedstawia wydatki przypadające na 1 bezrobotnego w związku z realizowanym programem.

²³    W 1999 r. efektywność szkoleń ukształtowała się na poziomie 50.6%, efektywność prac interwencyjnych wyniosła 65.1% robót publicznych zaś 13,2%. W tym samym roku koszt ponownego zatrudnienia uczestników szkoleń wyniósł 1600,54 zl. zaangażowanych przy pracach interwencyjnych 3113,73 zł, a uczestników robót publicznych 22 602,22 tys. zł (dane uzyskane w Krajowym Urzędzie Pracy).