58981 IMGB61

280 Pędzenie warzyw

280 Pędzenie warzyw

stopniodni (Loughton 1969). a więc na przykład: na działanie temperatury — 4.4‘C karpy powinny być wystawione przez 20—22 dni, a na działanie temperatury 4,4°C przez 52—56 dni.

Karpy rabarbaru przeznaczone do wczesnego pędzenia, a nie poddane dostatecznie długiemu okresowi działania obniżonej temperatury. tworzą ogonki liściowe z dużym opóźnieniem i dają niski plon. Przyspieszenie i zwiększenie plonu można uzyskać w takim wypadku opryskując rośliny kwasem gibere-linowym w ilości 25—100 mg GA₃ na roślinę. Po takim zabiegu można pędzić rabarbar na zbiór od końca października (Tomp-kins 1965).

12.7.3. Jakość materiału

i przygotowanie do pędzenia

Do pędzenia nadają się wszystkie odmiany rabarbaru, jednak najbardziej przydatne są te. które się łatwo rozmnażają, charakteryzują się bujnym wzrostem i wysokim plonem grubych, czerwonych ogonków liściowych (Loughton 1969). Silne, 2—3-letnie karpy są najbardziej przydatne do pędzenia. Stare karpy z likwidowanych plantacji nie nadają się do pędzenia, ponieważ plon z nich uzyskany jest niski, a ogonki cienkie. Karpy trzyletnie dają wyższe plony niż dwuletnie (Sayre 1927), ale uprawiane w dobrych warunkach mogą być bardzo ciężkie (10—15 kg), co utrudnia ich wykopywanie i przesadzanie, dlatego zaleca się stosowanie karp dwuletnich (Loughton 1969).

Karpy powinny być zdrowe, tzn. wolne od chorób grzybowych, bakteryjnych (szczególnie niebezpiecznym patogenem jest Brwinia rhapontici) i wirusowych oraz od nicieni. U zawirusowanych roślin plon może zmniejszyć się o 60—90% (Walkey i Cooper 1972).

Karpy do pędzenia przygotowuje się we własnym gospodarstwie, ponieważ ich zakup znacznie obniża opłacalność uprawy (Hosslin i inni 1964). Powierzchnia plantacji powinna być około 15 razy większa od

smaku; wynikającym z zawartości znacznych ilości kwasów organicznych, głównie jabłkowego. a także cytrynowego i szczawiowego. Użytkowany jest podobnie jak owoce: na kompoty, zupy, a także jako dodatek do ciast. W Polsce zainteresowanie konsumentów rabarbarem pędzonym zmalało ze względu na dostępność wiosną owoców z przechowalni, a także ich przetworów, oraz wskutek upowszechnienia informacji o szkodliwości dla zdrowia kwasu szczawiowego. I Należy zaznaczyć, ze zawartość kwasu szczawiowego w rabarbarze pędzonym jest znacznie mniejsza niż w pozyskiwanym z uprawy gruntowej.

Rabarbar pędzony może być dostarczany na rynek od końca grudnia, a wyjątkowo od I końca października do kwietnia, później po-1 jawie się rabarbar przyspieszany w gruncie.

Warzywo to można pędzić w prymitywnych pomieszczeniach. Pędzenie daje dochód zimą i zatrudnienie dla pracowników w tym okresie (Loughton 1969, Geissler 1979). Jest to uprawa bardzo pracochłonna. Trzeba także mieć dostateczną powierzchnię gruntu dla produkcji karp.

Zaletami pędzenia, w porównaniu z przyspieszaniem w gruncie, jest możliwość produkcji na ściśle określony termin oraz uzyskanie znacznie wyższego plonu wynikającego z dużego zagęszczenia pędzonych roślin.

12.7.2. Fizjologiczne podstawy pędzenia

Rabarbar przechodzi jesienią okres spoczynku fizjologicznego. Przerwanie spoczynku następuje na skutek niskiej temperatury, wynoszącej od -4,4 do 9,4°C, przy czym najefektywniej działa temperatura 2,2—6,6°C (Wiebe 1967). Temperatura poniżej — 4,4°G nie skraca okresu spoczynku niezbędnego dla uzyskania wysokiego plonu, a bardzo niska temperatura — poniżej -20°C, trwająca przez okres dwóch tygodni, obniża plon pędzonego rabarbaru (Sayre 1927).

Stwierdzono, że w podanym zakresie efektywnej temperatury, im jest ona niższa, tym okres jej działania niezbędny dla uzyskania wysokiego plonu jest krótszy. Suma obliczona dla temperatury poniżej 9.4°C wynosi dla odmian pędzonych w Kanadzie 260—280

powierzchni przeznaczonej do pędzenia (Loughton 1969).

Plantacje, z których karpy maję być użyte do pędzenia zakłada się i prowadzi podobnie jak produkcyjne, z których pozyskiwane są ogonki. Można jedynie zmniejszyć nieco rozstawę. ze względu na krótszy okres uprawy. W toku pędzenia nie należy zbierać ogonków albo okres ich zbioru znacznie skrócić. Geissler (1979) uważa jednak, że zbiory można prowadzić aż do połowy czerwca, pod warunkiem stosowania intensywnego nawożenia. Pędy kwiatostanowe należy usuwać w miarę ich pojawiania się.

Na przełomie października i listopada, po zamarciu części nadziemnej, karpy wyoruje się, pozostawiając je przez 3—4 tygodnie na polu. aby rośliny poddać działaniu niskiej temperatury dla przerwania okresu spoczynku. Następnie karpy wnosi się do pomieszczenia. w którym będą pędzone. Niedostatecznie przechłodzone karpy traktuje się kwasem giberelinowym. Jeżeli rabarbar ma być pędzony w późniejszym terminie, wykopane karpy należy ułożyć w nieduże, luźne pryzmy i okryć folią, słomą lub cienką warstwą ziemi, aby ochronić je przed wysychaniem i zbyt niską temperaturą.

Po pędzeniu karpy przeważnie wyrzuca się na kompost. Zdrowe karpy można ewentualnie podzielić na 3—4 części i posadzić je w szkółce. Około 50% otrzymanych w ten sposób sadzonek nie obumiera i nadaje się do założenia plantacji, z której po dwóch latach starannej pielęgnacji uzyskuje się karpy nadające się ponownie do pędzenia.

12.7.4. Terminy i warunki pędzenia

W sezonie można przeprowadzić pędzenie jednorazowo lub dwukrotnie. Przy jednorazowym pędzeniu umieszczamy karpy w pomieszczeniu na ogół na przełomie grudnia i stycznia, przy dwukrotnym — pierwszy raz na początku grudnia i ponownie w połowie lutego. Z pędzenia w pierwszym terminie ogonki zbiera się do połowy lutego, a w drugim do początku maja. Są to typowe terminy pędzenia, jednakże konieczne jest dostosowanie ich do spodziewanego zapotrzebowania na rabarbar. Wydaje się, że w Polsce zapotrzebowanie na bardzo wczesny rabarbar jest nieduże, a nieco większe jedynie w okresie poprzedzającym zbiory rabarbaru z gruntu.

Ola właściwego zaplanowania pędzenia konieczna jest znajomość zależności między temperaturą a czasem potrzebnym do rozpoczęcia zbioru ogonków (tab. 12.5).

Pędzenie w wyższej temperaturze zwiększa co prawda koszty, ale za wcześniejszy plon otrzymuje się wyższą cenę (Hósslin i inni 1964). Według Geisslera (1979) optymalna temperatura pędzenia rabarbaru wynosi 13—16°C. W nizszej temperaturze ogonki rosną zbyt wolno, a w wyższej następuje zbyt szybkie wyczerpywanie się składników odżywczych zgromadzonych w karpach.

Temperatura nie powinna być zbyt wysoka, ponieważ im jest ona wyższa, tym intensywność czerwonego zabarwienia ogonków mniejsza. Dlatego nie powinna ona przekraczać 15°C (Zbiorowa 1977).

Pędzenie powinno odbywać się w ciemności albo przy ograniczonym dostępie światła. Duże natężenie światła powoduje, że ogonki liściowe mają zieloną barwę, a blaszki liściowe są dobrze wykształcone, co jest niekorzystne (Loughton 1969). Ogonki uzyskane podczas pędzenia w ciemności są czerwone, nawet u odmian o zielonej barwie ogonka w naturalnych warunkach i mniej włókniste.

Wilgotność powietrza powyżej 85% sprzyja pędzeniu, ale może być przyczyną porażenia przez szarą plaśó.

Pędzenie może być prowadzone w różnych pomieszczeniach: szopach, piwnicach, w szklarniach osłoniętych czarną folią lub pod parapetem. Jeżeli pomieszczenie ma wybetonowaną podłogę, należy nasypać na nią warstwę 5—7 cm ziemi. Na tej warstwie układa się karpy, gęsto jedna przy drugiej, najlepiej tworząc zagony szerokości 120 cm. pozostawiając przejścia między nimi 40 cm. Przestrzenie między karpami wypełnia się

rabela >2.5. Zależność między tempera-urą pędzenia s liczbą dni do pierw-izego zbioru ogonków rabarbaru (wg

Aiflunh aiiłnrAiiłt

	Liczba dni do pierwsze-
Temperatur* w X	go zbioru

6—8 10-12 12-16

40

42—28