55308 Obraz (555)

PfZfefSJl OZIU »«l

-i-r

102 Język Polski w Szkole Średniej nr 2 IV. FORUM POLONISTÓW...

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią:

1)    śmierć zjawia się na wezwanie

2)    forma rozmowy

3)    utwór długi

4)    słownictwo archaiczne

5)    rym Wywiad:

1)    śmierć przychodzi sama

2)    forma wywiadu

3)    tekst krótki

4)    leksyka współczesna

5)    brak rymu

W rozmowie, jak wiadomo partnerzy są równouprawnieni. W wywiadzie eksponuje się osobę udzielającą tegoż wywiadu. Kim jest śmierć w obu wierszach?

W średniowiecznym utworze jest to kobieta odrażająca. U Białoszewskiego występuje jako Pani gość. Wiemy, że jest to osoba płci żeńskiej i Mistrz Miron jej nie zna. Zwrot Pani należny jest osobie nieznanej i dorosłej. Ma też on wydźwięk szacunku. W naszej kulturze śmierć jest panią materii i wszystko co materialne jej podlega. W obu utworach śmierć pojawia się przed Mistrzem. A kim on jest? To ten, który osiągnął doskonałość. Mistrz Polikarp jest teologiem, może filozofem średniowiecznym? O Mistrzu Mironie nie wiemy bliżej nic.

Początek utworu Wywiad zapowiada mikroformę dramatyczną z didaskaliami Mistrz Miron Puka? Kto?

(uchyla)

Acha....

Chwileczką... już

Możemy sobie wyobrazić tę sytuację. Znaki zapytania sugerują niepewnota , brak wiary we własne zmysły. Czy faktycznie ktoś puka? Kto to może być? Ni ko go się nie spodziewałem. Odczuwa się tu zaskoczenie, dezorientację. Następup moment przygotowania do przyjęcia gościa. Przybyła osoba nie wymieniu grzeczności, ale od razu zaczyna swój wywiad. Pyta Mistrza o to, co woli Im! ność czy bezludność? Co mogą oznaczać te słowa w kontekście przedstaw mm i sytuacji dramatycznej?

ludność:    - lubię ludzi

-    lubię towarzystwo

-    lubię być aktywny

-    życie

bezludność:    - nie lubię ludzi

-    lubię samotność

-    lubię być pasywny

-    śmierć

Trochę bez, trochę z - odpowiada Mistrz. Wyczuwa się tu wyraźne nie/di i dowanie. Ta sytuacja jest dla bohatera zaskoczeniem. Daje więc odpowUill wymijającą. Jest trochę po stronie życia i braku życia, jest człowiekiem Mmli Brzmi to dość dziwacznie. Ale i dziwaczną jest cała sytuacja.

Średniowieczna śmierć i współczesna dziennikara...    103

Pani Gość

z, z, z, to nie przeszkadza?

zzz - pytanie jest niegrzeczne, przedrzeźniające, ale można je też rozumieć jako odgłos wydawany przez owada.

Mistrz Miron

...jak fruwa- nie, w rurach- nie jak za długo siedzi- tak...

0    co może chodzić Mistrzowi? Jak fruwa - kto?, może mucha? W mieszkaniach często latają muchy. Nie każdemu one wadzą. W rurach - bloki współczesne z wtopionymi żyłami rur potrafią uprzykrzyć życie różnymi hydraulicznymi odgłosami. To jednak nie przeszkadza pytanemu. Występujące rekwizyty przypominają o szczególnym upodobaniu Białoszewskiego do rupieci, brzydoty. Co jednakże sprawia Mistrzowi przykrości, niedogodności?

jak za długo siedzi

Możliwe, że jest to zwrot do tajemniczego gościa, który nadużył cierpliwości gospodarza. Ale za długo może siedzieć każdy. Czyżby Mistrz nie lubił siedzieć z ludźmi w ogóle? W dalszej części Pani Gość pyta: Tak się rozglądam, dobrze tu panu? Jest to niewątpliwie wścibstwo, brak wychowania. Uwagę przykuwa jednak słowo tu. Może mieć ono wiele ukrytych znaczeń, np.: tli:    - mieszkanie

-    obecny porządek

-    na tym padole

-    we własnym ciele, w tym życiu

W odpowiedzi słyszymy - przeważnie, co można tłumaczyć jako nie zawsze, ale zazwyczaj tak. Kolejna część rozmowy kieruje się w stronę wyjaśnienia, kim jest tajemniczy gość.

Na pytanie ... przepraszam, pani nazwisko? Zagadkowo pada: na „ś”. W tym miejscu gospodarz stara się rozszyfrować ów skrót: śpiwko... śpiaw... nie?’’ Taka zabawa słowem jest znamienna w twórczości Białoszewskiego. Słowa śpiwko, śpiaw możemy tłumaczyć jako spanie, sen / wieczny? /, a może śpiew?

Jak wiadomo z biografii pisarza, był on koneserem snu. Dużo spał, lubił śnić, znał się na sennikach, chiromancji, astrologii. Stan senności inspirował go twórczo. Jednocześnie był osobą muzykalną, posiadał pokaźną płytotekę. Życie pędził przy sztucznym świetle, nie rozsuwał zasłon, co mogło nasuwać skojarzenia z życiem jakby w innej, sennej rzeczywistości.

Odpowiedź Pani Gość nie pozostawia złudzeń - śmierć. Didaskalia informują, że Mistrz jest zatkany. Niekoniecznie przez sztuczne zęby (tak sugeruje dopisek autora). Owo zatkanie może być dużym namysłem, może być zaskoczeniem. Sztuczne zęby są oznaką wieku podeszłego i przez nie Mistrz cedzi:

... Ledwie wpuściłem myślałem, że dziennikara...

Słowo dziennikara jest zgrubieniem wzbudzającym negatywne emocje. Jednocześnie pojawia się zabawa słowem. Augmentativ dziennikara przepoławia się:

1    hienni-kara. Stąd zainteresowanie Mistrza: