83540 Obraz (554)

104

Język Polski w Szkole Średniej nr 2 IV. FORUM POLONISTÓW...

Pani Gość

kara Mistrz Miron za co?

Pani Gość

za życie

Zazwyczaj ludzie nie pragną śmiercią boją się jej. Rozstanie z życiem człowiek chce odsunąć od siebie w jak najdalszą przyszłość. Śmierć w takiej sytuacji może być odczuwana jako kara. Kara za £ycie.

W religii chrześcijańskiej śmierć rozpoczyna drugi etap egzystencji, chociaż już nie w cielesnej powłoce. Nie traktuje się jaj jak kary, pod warunkiem, że zmarła osoba żyła wcześniej zgodnie z zasadami wiary. Czyżby więc Mistrz Miron zaniedbywał za życia spra\yy ducha? Reakcja bohatera jest dość nietypowa. Nie zauważa się w jego sło\yach strachu, przerażenia. Jest natomiast zdziwienie - już? Nic więcej^ Mistrz Miron nie powiedział, ponieważ dokonało się dzieło natrętnej Pani Gość. I jeszcze jeden istotny szczegół. Otóż:

z kieszeni Mistrza Mirona wysuwa się chytrze kartka Nie każcie mi już niczym więcej być!

Nareszcie spokój.

Śmierć, choć jest karzącą, sprowadza, wyciszenie. Człowiek nie musi już odgrywać swoich przeróżnych życiowych ról. Staje się tylko pamięcią lub zapomnieniem.

Utwór Białoszewskiego, będąc miniaturową scenką dramatyczną, znakomicie nadaje się do odegrania na lekcji. Warto też dopełnić zajęcia reprodukcjami, które będą oddziaływać na wyobraźnię uczniów. Zainteresowanych motywem tańca śmierci odeślemy do książki J. Huizingi „Jesień średniowiecza” oraz artykułu M. Żukowa-Karczewskiego „Taniec śmierci”.

Nasze rozważania zamykamy cytatem z tego właśnie źródła: „... szybko w tym makabrycznym korowodzie znalazło się miejsce na humor, pewna wesołość i nawet „spoufalenie” ze śmiercią wyrażone owym „poklepywaniem” kostuchy po plecach lub jej „uśmiechniętym” wyrazem kościstej twarzy. Chociaż bowiem to ona prowadzi korowód, to jednak i człowiek niekiedy ma tam coś do powiedzenia... O tym chce świadczyć jego sztuka i jego życie...”

LITERATURA:

1.    M. Żukow-Karczewski, Taniec śmierci, w: „Życie Literackie “ 1989, nr 4

2.    Miron Białoszewski, Oho, Warszawa, 1985

3.    J. Huizinga, Jesień średniowiecza, t. 1-2, Warszawa 1967

4.    P. Kuncewicz, Leksykon polskich pisarzy współczesnych, Warszawa 1995, tom 1

5.    Grecy i Rzymianie o miłości i śmierci, przekład A. Wypustek i A. Krzyszkow ska-Wypustek, w: ,literaturo na świecie", nr 8-9, 1996

6.    Średniowieczna poezja polska świecka, wyd. S. Vrtel-Wierczyński, Wrocław 1949

Recenzje,

spRAwozćuniA,

pRzegtąóy...

Elżbieta Waszkuć Kielce

OPOWIEŚĆ O MIĘDZYWOJENNEJ LIRYCE - POEZJA POLSKA W LATACH 1918 - 1939 E. Balcerzana

rzyjechalapusta dorożka, z której wysiadł Bolesław Leśmian. Znacie ^ Państwo taki dowcip? Jeśli nie, sięgnijcie po książkę dla nauczyciele -Ł. studentów i uczniów - Poezja polska w latach 1918 - 1939¹ Edwarda Balcerzana wydaną przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne (Warszawa 1996).

Autor, znany twórca dwuczęściowej Poezji polskiej w latach 1939 - 1965, tym razem proponuje przeniesienie się w krąg problemów związanych z liryką dwudziestolecia, a - jak deklaruje - rytm opowieści badawczej wyznaczają tutaj główne, najaktywniejsze orientacje sztuki poetyckiej tego okresu. W spisie treści odnajdujemy więc tytuły: Poezja futurystyczna, awangardowa, neoklasyczna znane z większości podręczników, ale także z określenia poezja kabaretowa i epi-gramatyczna, o które to nazwy Autor z góry chce się pospierać. Założenie bowiem jest jasno sformułowane: Chciałem podważyć mniemanie, jakoby czytelnik poezji (...) był skazany na jedną tylko perspektywę poznawania zjawisk literackich. E. Balcerzan proponuje własne klasyfikacje i własny sposób widzenia rzeczywistości literackiej, nie zamykając jednak perspektywy, a nawet je świadomie otwierając.

Najistotniejszy jest jednak sposób pokazania poezji. Autor wdraża do jej czytania proponując Czytelnikowi wspólne dochodzenie do ustaleń interpretacyjnych (...), by wykonał część pracy, którą mógłby wykonać autor, ale autor chce, by Czytelnik - na moment - został współautorem.

W tekście książki zostały zamieszczone liczne sugestie zadań dla czytelnika; wywód jest prowadzony tak, by charakter tych zadań „oswoić”, zademonstrować na przykładzie odautorskiej analizy. Polecenia te mogą pomóc odczytać cały twór,

I, E. Balcerzan, Poezja polska w latach 1918 - 1939. Książka dla nauczycieli, studentów i uczniów,

WSiP, Warszawa 1996.