61150 skanowanie0011 (107)

w „opracowaniu wewnętrznym” i ..przedstawianiu” jego rezultatów. Przy tym praca fizyczna uczniów ma służyć tym dwom stronom procesu uczenia się. Nacisk przenosi się jednak na stronę psychiczną ucznia, iegn prar.^ npjysłowa i emocionalno-wołicionalna. a cały system nabiera raczej psychologizującego odcienia. Tenlakt zbliża

Laya do indywidualizmu i subiektywizmu „nowego wychowania*

f. Szkoła swobodnej pracy duchowej

Pedagogika, „nowego wychowania” w różnych kierunkach szkoły pracy realizowała „zasadę pracy” w przedstawionym przez telueruhki procesie wychowania. Zasada pracy wymaga, aby pfaca~~bVta podstawowym środkiem kształcenia..umysłowego i wychowania charaHeru. Szło przy, tym Q,.pra££fizyiam>j:uchpwaZji^ łanie człowieka na świat zewnętrzny w kierunku przekształcania tego śytiata_Ł.Na takim pojmowaniu pracy i jej roli w wychowaniu polegała opozycja w stosunku do j s^óły^trady^i^i\yd:6ra~Tozw6i p^ySiiczny jecEostRi^starala^się uzyskać ńie^przez pracę fizyczną, ale przez jej y^iłek“psyć5i^^*.)Konśe£wencją tego!5^a~y^"różruĆa w pojmowaniu „uczenia sie*^ w obu głównych prądach pedagogicznych: w „nowym wychowaniu” i w „szkole tradycyjnej”, w uczemu"się „nąturalnym” i uczeniu się „sztucznym**. Kierunki szkoły pracy ograniczają, uczenie sie sztuczne i w jego miejsce żądają-uczenia się naturalnego przez d^iafapie. Tednak uczenie się to ńie jest tiTpóTnTo-waneagiakiś jednoznaczny, ustalony sposób. I to jest powodem powstawania różnych kierunków szkoły pracy. Chociaż więc uczenie się naturalne zajmuję tu pierwsze miejsce,. to jednak wciąż pozostaje pewien niewielki teren dla uczenia się sztucznego. Teren ten jednak w przedstawionych poprzednio kierunkach szkoły pracy rozszerza się. Razem z tym rozszerzaniem zmienia się charakter procósu pedagogicznego.

Uozenie się bowiem naturalne podnosi znaczenię j^zuć i ^Qli,w procesie pedagogicznym i stąd zwraca głównie uwagę na ghtir^ęjL leonostki, na woluntarystyczną jej stronę. ^Natomiast dla uczenia się sztucznego najistotniejsza jest intelektualna strona człowieka. Toteż wraz ze zmianami, jakie żaefiodzą w ograniczaniu uczenia się naturalnego na rzecz sztucznego w¹ różnych kie-

runkach szkoły pracy zmienia się rola pracy fizycznej na rzecz pracy umysłowej.

, Ale ta praca umysłowa nie jest jedynie pracą intelektu, jak to -było głównie, w szkole tradycyjnej. Jest ona zarówno pracą nad intelektem, jak nad cbgrairrfirem    Praras pfrdagngiry.ny jest

więc szerszy w porównaniu z pojmowaniem go w szkole tradycyjnej. Jednak kształcenie charakteru góruje nad kształceniem umysłu. Ta. .praca ^umysłowa” przekszFałća~~sie w pracę ,,du-. chową”. Umysłowa praca poczyna występować jako składmk pracy duchowej i to składnikracze) dodatkowy mz zasadmczy. Ale za to praca, fizyczna, ruchowa, traci swoje górujące znaczenie w procesie pedagogicznym i w końcu jest zastąpiona wyłącznie „pracą duchową’*.

W ten sposób w obrębie szkoły pracy powstaje nowy iei odłam: „szkoła swobodnej pracy duchowej”.

Kierunek ten jest wyraźnie krańcowym etapem rozwoju szkoły piaGy*-jktóra na jednym swym krańcu jest szkołą produkcyjną, na drugim szkołą swobodnej praćyliuchowej (freię> geistigę SchidarSeu). Ośrodkiem pierwszej~j’est praca zmierzająca do uzyskania wytworów użytkowych ważnych dla życia gospodarczego, drugiej zaś rozwinię-

Pierwsza jest pedagogiką o przewadze charakteru obiektywnego i utylitarnego, druga znów pedagogiką subiektywistyczną, idelistycz^" ną, nie troszczącą się o praktvczna~stronę kształcenia.

pośrednie ogniwa między szkołą pracy pojmowanej jako praca fizyczną a szkołą swobodnej pracy duchowej mającą za zasadniczy cel rozwój indywidualnej osobowości stanowią te poglądy, które pracę nad psychiką ucznia ograniczają do rozwoju umysłowego. Tak więc Alfred Bogen¹ przeciwstawia się Seinigowi, który żąda „stechnizo-wania ręki” i wymaga „stechnizowania głowy”, a więc opanowania techniki pracy umysłowej. Wprawdzie w pracy umysłowej konieczna jest także pewna technika ruchowa, jak np. przygotowanie materiałów, posługiwanie się książką, zebranie potrzebnych ilustracji, rozpraw itp., ale ta praca ruchowa jest jedynie przygotowawcza i dodatkowa a nie istotna dla pracy umysłowej. Dla O. Scheibnera ² tok i główne etapy pracy fizycznej są zarazem wzorem dla etapów pracy czysto

1

Realienbuch der Arbeitsschule, 1920; Leben und Streben.

2

* Zwanzig Jahre der Arbeitsschule in Idee und Gestaltung, 1928, 1951.