61154 skanuj0006 (303)

pierwotekstu przez dodawanie, odejmowanie, |n##^|H szczenię lub przez wprowadzenie do niego nowycftg mentów (przez zastąpienie). Łatwo zauwfi/yi'-, >• cztery typy przeróbki odpowiadają czterem |>• wym odmianom figur retorycznych: adiekcji, •!<<(« transmutacji i immutacji¹⁰.

|

Proponuję takie rozumienie parafrazy komir/,nqj pojęcie jej było pojęciem nadrzędnym wotin ,    , |

i trawestacji. To ustalenie nie wydaje mi nlq im fl nowe i ryzykowne, by miało naruszać przyjęli* ||| czaję terminologiczne. Natomiast problemem hlutHyj|( trudnym a spornym iest podział parafrazy IommIiuBI czyli /stosunek parodii do trawestacji (tudzicz. 11< finlft* pastiszu, zależnie od tego, czy trawestacji; /. ₍ uznamy za człony wyczerpujące podział).

Stan badań nad tym zagadnieniem to obszerny i ny temat. Temat na szczęście poniekąd opritmilMl w postaci odpowiedniego syntetycznego hasłu U l.«,b nów literackich.

Parodię do dziś zwykło się przeciwstawiać Im cji zgodnie z obyczajem ustalonym w starożytni rodi^ miałoby być ośmieszenie utworu poważno® zmianę jego treści przy zachowaniu elemcnlńw ł * maMych,fiayjwsstacjalzaś odwrotnie — żartobliwi lift| tworzenie wzniosłego tematu w zabawnej formlNIffp) zatem para „parodia — trawestacja” ndzwlerclwIlyjM alizm „treść — forma”;«arodia zachowuje ,,7,i'wiu)MM| formę”, ale wprowadzEr niezgodną z nią „trotó | M westacja zaś wyszydza utwór (zazwyczaj przez oddanie jego treści w niestosownej do nlfil W mie ^u.j Nieraz pojmuje się^parodię szeroko juUn- l)

irnjnie z poWaźnyrń temfitelft (matter) i podstawioną ■mi zabawną formą i b) .wierność formie przy „żdra-Jii,h-ckiej zmianie tematu” ⁱ². Najnowszy polski Słownik brminów literackich mówi o parodii jako o odmianie

Hy lizaćji ośmieszającej cudzy styl przez odcięcie go od Bmiadnień sytuacyjnych treściowych¹³. W tej wer-p lrawestacja staje się tylko odmiana parodii, postulującą się radykalną degradacją stylu¹⁴.    .

F Oryginalne ujęcie proponuje fH. Markiewicz,/ który llikonawszy przeglądu historycznej zmienności termi-|ńw takich jak „parodia”, „poemat heroikomiczny”, Uiurleska”, „trawestacja”, dochodzi do przekonania, że Bdynym sposobem wprowadzenia jakiego takiego po-|in|dku jest sporządzenie definicji projektującej, ale ■•paktującej w miarę możności najczęściej spotykaną ^■idyeję. Oto definicja:

Parodia sensu largo-, komiczne naśladowanie lub

jako zespół cech charakterystycznych twórczości określonego pisarza czy poetyka gatunku literackiego.

Parodia sensu stricto: komiczne wyjaskrawienie i zgę-

przeróBka wzorca środków. Wzorcem

szczenię cech wzorca^

Burleska niska: komizm niestosowności między tema-J tern poważnym ,a realiami i stylem niskim.

Burleska wysoka: komizm niestosowności między te-I, matofn pospolitym lub trywialnym a stylem wysokim.

trawestacja: ścisłe odwzorowanie toku fabularnego ¹ przy zmianie realiów i stylu lub ścisłe odwzorowanie 1 schematu kompozycyjno-stylistycznego przy zmianie treś-t ci.¹⁵

I Propozycja ta ma wszakże pewne wady i niedogodności. Parodia sensu largo~*bdpowiada temu, co proponuję tu nazwać parafrazą komiczna, parodia sensu itjlcto* zaś to tyle, co po prostu parodia jako humory-m