62881 SNB13933

154

Jaki jest rzeczywisty stan wychowania opiekuńczego w szkole, to jest ₀ i na ile istniejące tam warunki materialno-organizacyjne, tok nauczania i uczt^ się na lekcjach i zadawanych pracach domowych, a w tym zwłaszcza ocenianie' stosunki nauczyciele — uczniowie i między uczniami w klasie, zajęcia pozalelccyi. ne — uwzględniają i spełniają wymagania i wartości opieki?

—    Jaki jest — uogólniając wyabstrahowane z rozpoznanego pod tymi względami stanu rzeczy jego istotne elementy — model realny tego wychowania?

—    Czy i na ile ten rozpoznany stan rzeczy zdeterminowany jest takimi czynnikami jak:

•    kompetencje zawodowe nauczycieli (specjalista przedmiotowy, organizator, animator, impresario),

•    styl i jakość kierowania szkołą,

•    stosunek nauczycieli do zawodu i pracy — zaangażowanie,

•    ich postawy (opiekuńcze, wychowawcze) wobec uczniów,

•    stosunek uczniów do nauczycieli i szkoły,

•    stosunki interpersonalne w klasie,

•    powodzenie szkolne uczniów.

—    Jakie są główne uwarunkowania (obiektywne i subiektywne) stwierdzonego stanu „opiekuńczości” szkoły i jej realnego modelu oraz potencjalne możliwości jego udoskonalenia?

—    Czy, w jakim zakresie i stopniu szkoła spełnia wymienione wyżej założone funkcje opiekuńcze, a zwłaszcza:

•    zapewnianie bezpieczeństwa w wymiarze fizycznym i psychicznym (respektowanie i ochrona wszelkich dóbr osobistych ucznia),

•    powodowanie osiągania przez uczniów powodzenia szkolnego,

•    stwarzanie dodatniej atmosfery życia w klasie i szerzej — w szkole,

•    kompensowanie niedostatków i ograniczeń opieki rodzinnej.

—    Jakie są istotne następstwa funkcjonującego realnego modelu wychowania opiekuńczego w szkole, a zwłaszcza w odniesieniu do atmosfery życia (w całej jej złożoności strukturalnej) w klasie oraz stosunku uczniów do nauczycieli i szkoły.

—    Czy i w jakim stopniu szkoła zaspokaja, oprócz wymienionych wyżej, także inne psychospołeczne potrzeby uczniów (samorealizacji, uznania — w sensie dodatniej oceny i samooceny, przynależności, wiedzy i rozumienia).

—    Jaki może i powinien być w zarysie model-wzorzec wychowania opiekuńczego w szkole, ze szczególnym uwzględnieniem szkoły podstawowej, a w tym zwłaszcza na poziomie klas I—Ul?

Można przyjąć za wymienioną wyżej ekspertyzą H. Muszyńskiego oraz diagnozami innych badaczy*¹ dość krytyczną ocenę opiekuńczego funkcjonowania

_s *' ^P°'„^A' ^Janowski' °P II rozdz V, „Aktorzy..." s. 86—87. 90—107; M. Łopatkowa, op. ci!..

■ podsiawie wypada dać odpowiedzi negatywne na sformułowane niob'' ⁿ^_iqzjtu z tym pytania-probiemy. Mamy tu bowiem do czynienia zbyt *^mcgo rodzaju i stopnia niedostatkami i nieprawidłowościami. Poza tym I ^cgSt° gę uzasadnione wysunięcie następujących dalszych czterech hipotez: ^Nadawanie działalności szkoły charakteru opiekuńczego przejawia się , j przede wszystkim w procesie dydaktyczno-wychowawczym i stosunkach — uczeń i odnosi się do wszystkich uczniów, a nie tylko do wymagają-t piegów kompensacyjnych lub korekcyjno-wyrównawczych.

I

¹ _ Głównym i rozstrzygającym czynnikiem aktualizacji wychowania opiekuń-_aei0 w szkole są postawy (opiekuńcze, wychowawcze) nauczycieli wobec / rzutów i związany z tym poziom ich zaangażowania w pracę z klasą.

/    — 0 opiekuńczym charakterze edukacji szkolnej przesądza ostatecznie ist-

I / oknie w klasach dodatniej atmosfery życia, czyli na ogół dobrego samopoczucia [ I uczniów (intersubiektywnie) i nauczyciela generowanego zaspokajaniem wymienionych wyżej ich potrzeb.

— Istnieje niemało przesłanek do przyjęcia hipotetycznego poglądu, że „nasycona” dostatecznie opiekuńczością edukacja szkolna spełnia szereg doniosłych funkcji, a w szczególności:

> generuje dodatnią atmosferę życia w klasach i szerzej oraz związany z tym pozytywny stosunek uczniów do szkoły i nauki,

•    wpływa — poprzez powyższe — znacząco dodatnio na ich powodzenie szkolne, a w konsekwencji na samorealizację,

•    stwarza i kształtuje pozytywne stosunki między nauczycielami a uczniami, między uczniami oraz między szkołą a rodzicami.

Rozwiązywanie sformułowanych problemów i związane z tym weryfikowanie przyjętych hipotez roboczych może postępować dwoma współzależnymi drogami — zwłaszcza na etapie budowania koncepcji teoretycznej wychowania opiekuńczego — poprzez badania studyjno-teoretyczne i badania empiryczne. Wymaga to, oczywiście, bliższej precyzacji i operacjonalizacji tych i ewentualnie innych jeszcze problemów oraz przyporządkowania im stosownych technik i narzędzi badawczych. Dla tego całego eksploracyjnego przedsięwzięcia może okazać się pomocny graficzny schemat — łącznie z jego interpretacją — rozwiniętej struktury opieki międzyludzkiej⁸³.

Patrz, cz. I., podrozdział 5.6.12. „Rozwinięta struktura opieki międzyszkolnej”.