63434 skanuj0025 (138)

6.2. Wpływ czynników antropogenicznych na przyrodę Polski

235

Zabiegom zarybieniowym podlegały także niezwykle wrażliwe na degradację i skrajnie zagrożone jeziora oligotroficzne oraz niewielkie śródleśne jeziora dystroficzne.

Skutki zmiany składu

gatunkowego ichtiofauny rzek i jezior

W procesie zarybiania wprowadzano do jezior, oprócz rodzimych, także gatunki obcego pochodzenia, takie jak pstrąg tęczowy, tołpyga biała, karaś srebrzysty, karp łub amur. Wpływ pstrągi i tołpygi na biocenozy jezior nie jest oceniany jednoznacznie negatywnie, wiadomo natomiast, że introdukcja pozostałych gatunków spowodowała wyraźnie niekorzystne zmiany w rodzimej ichtiofaunie. Karaś srebrzysty, jako gatunek wybitnie ekspansywny, doprowadził do niemal całkowitego wyparcia rodzimego karasia pospolitego, natomiast karp i amur spowodowały duże zniszczenia roślin podwodnych oraz znaczący wzrost żyzności jezior. Groźne w skutkach, bo prowadzące do zaniku rzadkich gatunków ryb i bezkręgowców, okazało się także wprowadzanie do wód gatunków ryb wprawdzie rodzimych, ale nie występujących w danej zlewni lub dorzeczu. Jako przykład może posłużyć zarybienie pstrągiem potokowym Pilicy, będące przyczyną wyeliminowania rzadkich i prawnie chronionych gatunków, w tym strzebli, śliza i kozy (Penczak 1999). Dramatyczne skutki wynikły także z wprowadzenia do stawów tatrzańskich pstrągi. Spowodowało to prawdopodobnie przebudowę struktury biocenoz tych stawów, a także doprowadziło do ich eutrofizacji. W sumie, aż 30% naszej ichtiofauny to gatunki geogra-ficznie lub siedliskowo obce, w większości wprowadzone przez człowieka.

Negatywny

wpływ

wędkarstwa

Do zaniku rodzimych składników ichtiofauny słodkowodnej oraz do rozprzestrzenienia się gatunków obcego pochodzenia, czemu często towarzyszy kurczenie się areałów gatunków rodzimych, przyczyniają się także wędkarze stosujący jako przynętę ryby rzadkich i prawnie chronionych gatunków, np. piskorza w połowach suma, albo gatunków obcych naszej faunie, m.in. raka pręgowatego i karasia srebrzystego. Wypuszczanie na wolność niewykorzystanych osobników obu gatunków obcego pochodzenia jest jedną z istotnych przyczyn szybkiego powiększania ich zasięgu, a w efekcie wypierania populacji rodzimych gatunków raków i karasia pospolitego. Wpływu wędkarstwa, jako ważnego czynnika antropopresji na ekosystemy wodne, nie można lekceważyć. Według danych GUS (2006) liczba osób legalnie wędkujących w Polsce wynosi ponad 600 tys., a o ich aktywności świadczy masa odławianych ryb, wynosząca rocznie ok. 40 tys. ton, co stanowi niemal 90% wszystkich połowów słodkowodnych.

Skutki

intensyfikacji

rybołówstwa

morskiego

Skutki wadliwej gospodarki rybackiej nie ominęły także przyrody morza. Nadmierna eksploatacja żywych zasobów Bałtyku, zwłaszcza w ciągu minionych 30 lat, doprowadziła do znacznego zubożenia nie tylko ichtiofauny morskiej (zwłaszcza dorsza, choć także śledzia), ale także gatunków zwierząt składających się na tzw. przyłów, czyli przypadkowych ofiar wpadających w sieci, zwłaszcza w stosunkowo płytkich wodach przybrzeżnych. W dryfujących sieciach rybackich ginie na świecie w ciągu roku wiele tysięcy ssaków morskich i miliony ptaków, a na Morzu Bałtyckim problem ten dotyczy zwłaszcza zagrożonej wyginięciem foki szarej i morświ-na. W sieciach giną wreszcie miliony ryb, które nie są obiektem świadomych