63498 IMG03

Oli paico- do neo-telewizji.

W perspektywie semio pragmatyk i

Francesco Casetti, Roger Odin

Celem tego artykułu jest ukazanie niektórych przemian, jakie miały miejsce w trakcie przechodzenia od paleo- do nco- telewizji. Chodzi w nim szczególnie o zrozumienie, z punktu widzenia pragmatyki, w jaki sposób zmiana „dyspoaytywu" (disposuif)¹ prowadzi do zmiany pozycji widza. Poza nieskończony różnorodnością indywidualnych zachowań I podstawowymi kategoriami widzów, dostrzeżonymi przez analizy .socjologiczna (proponowano różne typologie; por. Souchon 1980, Casetti. Lasorsą, Pezzini 1985, Boullier 1988, Levy 1988, który przypomina typologią Matka Heyerai roślinożcrca, pszczoła, mięsożerca, drapieżnik ), będzie tu Chodziło o widza implikowanego przez „dyspozytyw” telewizji. Odwołujemy się do pojęcia „dyspozytywu”, by wskazać, że będziemy brać pod uwagę nie tylko to, co ma miejsce w programach telewizyjnych (analiza treści), lecz także sposób konsumowania zaprogramowany przez czynniki zewnętrzne.

Analiza dotyczyć będzie przykładów z Francji i Włoch. Oba te kraje stanowią zresztą dobry teren badawczy. Włochy są z pewnością tym krajem europejskim, w którym eksplozja telewizji prywatnych była najsilniejsza. Francja z kolei jest jedynym państwem w Europie, które sprywatyzowało kanał publiczny, a jednocześnie autentyczną troską Francuzów była zawsze (przynajmniej jest nią do dziś) kontrola nad zwiększaniem ilości kanałów. Niech nas jednak nie zwodzi rola tych informacji. Naszą intencją nie jest opisanie sposobu funkcjonowania telewizji we Francji i we Włoszech, lecz wykorzystanie przemian obserwowanych na obu tych obszarach w celu skonstruowa-

¹ Na temat tego pojęcia patrz a. 11-12 [pnryp. red.].