63565 stronab 63

62

c) dążących do mistrzostwa w zawodzie i oczekujących pod

30

tym względem pomocy o charakterze doradczym.

Przedstawione tutaj etapy orientacji zawodowej obejmują cały okres życia człowieka począwszy od przedszkola a skończywszy na okresie aktywności zawodowej. Brak jednak wyraźnego podkreślenia, że w ramach niektórych z tych etapów (głównie drugiego, trzeciego i czwartego) występują działania zaliczane do poradnictwa zawodowego.

Inne ujęcia etapów orientacji zawodowej, które można spotkać w literaturze dotyczącej tych zagadnień obejmują przeważnie tylko okres poprzedzający wybór zawodu. I tak na przykład, ujmuje podział orientacji zawodowej na etapy J. Kączkowska:

etap I    — obejmujący klasy I-IV, w obrębie którego pracy, zwana przez

autorkę orientacyjną, polega na budzeniu u uczniów zainteresowania pracą, zapoznania ich z różnymi rodzajami prac i zawodów, wyrabianiu przekonania o potrzebie i randze społecznej każdej pracy;

etap II    —    obejmujący klasy V-VII, gdzie orientacyjna ma charakter

bardziej systematycznego zaznajamiania uczniów ze specyfiką grup zawodowych i poszczególnych zawodów; etap III    -    obejmujący klasę VIII, gdzie należy prowadzić działania;

szczególnie istotne jest tutaj współdziałanie wychowawców, nauczycieli, lekarza szkolnego, poradni psychologiczno-pedagogicznej i rodziców/

Przedstawiony tu podział orientacji zawodowej na określone etapy obejmuje tylko okres nauki w szkole podstawowej nie uwzględniając także poradnictwa zawodowego. A jak już zaznaczono wcześniej, orientacja zawodowa jest procesem związanym ściśle z poradnictwem zawodowym o zasięciu szerszym, obejmującym całe życie człowieka.

Z kolei S. Szajek, biorąc za podstawę ustalone przez D. Supera stadia rozwoju zawodowego człowieka, podzielić proces przygotowania dzieci i młodzieży do wyboru zawodu na pięć etapów - trzy związane z okresem pobytu w szkole podstawowej i dwa obejmujące okres nauki w liceum ogólnokształcącym. Podział ten przedstawia się następująco:

etap I    - obejmuje podokres fantazji w stadium rośnięcia - etap preo

rientacji lub propedeutyki zawodowej; nn tym etapie, w świadomości dziecka zaczynają się kształtować wyobrażenia i życzenia zawodowe; należy w tym okresie rozbudzać zainteresowanie dzieci wieloma rodzajami pracy zawodowej;

obejmuje podokrea zainteresowań w stadium rośnięcia — etap wstępnej orientacji zawodowej; głównymi wyznacznikami rodzących się aspiracji dziecka i jego aktywności są zainteresowania; zasadniczy cel pracy orientacyjnej na tym etapie polega na rozpoznawaniu i rozwijaniu zainteresowań wartościowych z punktu widzenia społecznego, na kształtowaniu i ukierunkowywaniu zainteresowań zawodowych; uczniowie powinni poznać grupy zawodów o szczególnym znaczeniu dla gospodarki kraju i regionu i drogach prowadzących do ich zdobycia;

etap II

etap III

etap IV

drugi etap orientacji zawodowej kończy się w klasie VI lub w początkach klasy VII powzięciem pierwszej wstępnej decyzji zawodowej, czyli określeniem dziedziny działalności zawodowej, gałęzi produkcji, grupy zawodów, z którą wybierający chciałby być związany;

realizowany w podokresie zdolności w stadium rośnięcia i sięga do okresu próbowania w stadium eksploracji; obejmujący więc klasy VII i VIII; jest to etap intensywnej orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego — najważniejszy w przygotowaniu do podjęcia ostatecznej decyzji zawodowej; jest to również etap stabilizacji perspektywy zawodowej, kończący się wyborem konkretnego zawodu i drogi prowadzącej do zdobycia wymaganych w nim kwalifikacji; na tym etapie chodzi szczególnie o zaznajomienie ucznia z jednym zawodem lub kilkoma zawodami pokrewnymi, które wskazał przy podejmowaniu pierwszej decyzji zawodowej; związany jest z podokresem próbowania w stadium eksploracji, jest to etap orientacji zawodowej lub też w stosunku do uczniów, którzy dokonali niewłaściwego wyboru w szkole podstawowej - etap reorientacji; na tym etapie chodzi przede wszystkim o rozpoznawania zainteresowań, zamiłowań, uzdolnień i aspiracji uczniów, o ocenę ich predyspozycji do działalności zawodowej określonego typu, diagnozę stanu zdrowia, warunków fizycznych i cech psychicznych; należy również ukazywać uczniom kierunki studiów i zapoznawać ich z wymaganiami stawianymi kandydatom je podejmującym;