146 Edukacja alternatywna
troski". Zwykle sadzane są one obok zdolniejszych uczniów, którzy mogą im pomóc w nauce. Dodatkowe zajęcia dla ucznia lub grupy uczniów mniej zdolnych nie są w szkole waldorfskiej czymś wyjątkowym.
To wszystko czyni pedagogikę R. Steinera interesującą z wielu punktów widzenia. Dla nauczyciela uczniów w młodszym wieku szkolnym może być przyczynkiem do pełniejszej obserwacji rozwoju dziecka, widzenia tego rozwoju w szerokim aspekcie, pozwala wykluczyć czystą intelektualizaq'ę procesu dydaktycznego, uczy stwarzania warunków do samorozwoju dziecka. Transformata niektórych tylko elementów tej pedagogiki do pracy szkolnej może w sposób wyraźny uczynić tę edukację nowocześniejszą.
Przedstawione poniżej zdjęcia pochodzą ze Szkoły Steinerowskiej w Klagenfurt (Austria). Zostały zrobione podczas zwiedzania tej szkoły przez nauczycieli akademickich z Katedry Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej WSP w Krakowie, w maju 1996 roku.
Maria Montessori (1870-1952) włoska lekarka i pedagog; reprezentantka naturalizmu pedagogicznego. Inspirując się pracami E. O. Seguina i F. Fróbla stworzyła metodę wychowania opartą głównie na rozwijaniu wrażeń. M. Montessori pracowała najpierw z dziećmi upośledzonymi później z normalnymi. Główne jej prace: Domy dziecięce, Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci (1909, wyd. polskie 1913).
System wychowawczy Marii Montessori, zwany też metodą Montessori był j ednyhv^z tych systemów, który wyrósł na fali wzrastającej krytki herbarfOwskiej „szkoły tradycyjnej" z jej formalizmem dydaktycznym i z rygoryzmem wychowawczym, intelektualistyczną jednostronnością, oderwaniem od zmieniają-