64301 Prze pok3217

838

Jerzy Stachura ■ PATOLOGIA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO

jelita cienkiego z przerzutami do wątroby 5-letnie przeżycie wynosi ponad 50% (aneuploidalne guzy rokują gorzej niż euploidalne). Jeśli znamy hormon produkowany przez rakowiaka, to stanowi on podstawę nomenklatury (gastrinoma, uipoma itd).

Morfologia. Najczęstszym miejscem występowania rakowiaków jest wyrostek robaczkowy. Histologicznie rakowiaki zbudowane sq z regularnych okrągłych komórek wykazujących ekspresję chromograniny, synaptofizyny czy neuronospecyficznej enolazy, ultrastrukturalnie zawierających ziarnistości sekre-cyjne w cytoplazmie. W części przypadków udaje nam się immunohistochemicznie lub przy pomocy hybrydyzacji in situ ujawnić hormon odpowiedzialny za dominujący obraz kliniczny (mogą być produkowane liczne hormony, jednak klinicznie dominują objawy wynikające z obecności jednego z nich). Rzadko występują rakowiaki z obecnością komórek sygnetowatych lub pełnych struktur gruczołowych (adenocarcinoid). Nie zmienia to rokowania, które jest takie jak w klasycznej postaci rakowiaka.

Klasyczny kliniczny zespół objawów rakowiaka jest nadal tylko częściowo wyjaśniony,

a zależy przede wszystkim od nadmiaru seroto-niny (ale też histaminy, bradykininy, kallikre-niny i prostaglandyn). W przypadku rakowiaków jelita zespół karcinoidu jest częstszy (niż w rakowiaku oskrzela) u chorych z przerzutami do wątroby.

Do zespołu objawów rakowiaka należy:

♦    zaczerwienienia i zasinienia skóry;

| nadmierna ruchliwość perystaltyczna jelit (biegunki, wymioty, nudności, kurcze);

♦    astmatyczne napady duszności (skurcz oskrzeli), kaszel;

♦    zwłóknienia:

a)    serca - wsierdzie, zastawki (płucna i trójdzielna);

b)    tkanki zaotrzewnej i miednicy;

c)    zgrubienia ściany aorty i opłucnej.

Nowotwory mezenchymalne jelita grubego, takie jak naczyniaki czy mięśniaki, są rzadkie i nie różnią się od podobnych guzów w innej lokalizacji. Nowotwory stromalne omówiono powyżej.

Warto tylko przypomnieć, że w samym odbycie może rozwijać się czerniak.

CHOROBY OTRZEWNEJ

Zapalenia otrzewnej wynikają z różnych przyczyn, ale najczęściej spowodowane są czynnikami infekcyjnymi lub chemicznymi.

♦    „Sterylne” zapalenie otrzewnej może być spowodowane wyciekającą żółcią lub sokiem trzustkowym.

♦    Perforacja lub pęknięcie pęcherzyka żółciowego prowadzi do ciężkiego zapalenia otrzewnej tym bardziej, że najczęściej towarzyszy temu infekcja.

♦    Ostre, krwotoczne zapalenie trzustki grozi bardzo ciężkim zapaleniem otrzewnej (zob. rozdział 20).

♦    Zabiegi chirurgiczne mogą być przyczyną ostrego zapalenia otrzewnej, jak i zmian przewlekłych.

I Choroby ginekologiczne (od rzeżączki rozprzestrzenionej z jajowodów i ropnego zapalnia jajowodów po endometriozę) mogą być przyczyną zapalenia otrzewnej.

♦    Najczęstsze są zapalenia wynikłe z infekcji i pęknięcia/perforacji odcinka przewodu pokarmowego: appendicitis\ ulcus pepticum\ cholecystitis; diverticulitis; strangulatio, herma, in.vagin.atio, infarctus haemorrhagicus intestini\ salpingitis; trauma; haemodyalisis, laparoscopia.

Za zapalenie otrzewnej może być odpowiedzialne wiele bakterii. Czasami u dzieci może rozwinąć się bakteryjne zapalenie otrzewnej bez wyraźnej przyczyny w postaci pęknięcia jelit. U dorosłych może takie zapalenie rozwinąć się

u tych, którzy mają marską wątrobę i płyn w jamie brzusznej.

Morfologia. Morfologicznie w 2-4 godzin po zapoczątkowaniu zapalenia widoczne jest utracenie połysku otrzewnej. W tym czasie otrzewna pokryta jest wysiękiem surowiczym lub niewielką ilością wysięku włóknikowego. Z czasem wysięk staje się wysiękiem włóknikowo-ropnym lub tylko ropnym. Mozę wytworzyć się ropień nadwątrobowy lub podprzeponowy. Ilość wysięku bywa bardzo różna. Często są to chorzy we wstrząsie, odwodnieni, wtedy wysięk jest w niewielkiej ilości i gęsty. Z czasem (w optymistycznym przebiegu) wysięk albo ulega resorpcji, albo powstają zlepy | następnie zrosty otrzewnej.

Nowotwory otrzewnej jako nowotwory pierwotne są rzadkie. Chodzi o międzybłoniaka (mesothelioma). Jest to nowotwór złośliwy. Kilka odmian tego nowotworu jest przedmiotem opracowań specjalistycznych. Dużo częstsze są wtórne nowotwory otrzewnej. Do carcinosis peritonei najczęściej doprowadzają nowotwory jajników, trzonu macicy, trzustki, żołądka, pęcherzyka żółciowego.

W krezce rzadko mogą się rozwijać tłuszczaki osiągające nieraz znaczne rozmiary. W przestrzeni zaotrzewnej (poza nowotworami nerek czy trzustki) rozwijają się tłuszczakomięsaki, mięśniakomięsaki prążkowanokomórkowe, złośliwe nowotwory osłonek nerwowych, haemangiopericytoma. Jeszcze rzadsze nowotwory nie są tu wymieniane.