64313 obraz8

8

FORMA RYTUALNA KOMUNIKACJI MEDIALNA

Prawdopodobieństwo przyjęcia przez komunikację medialną formy rytualnej rozważano w literaturze przedmiotu na cztery odmienne sposoby. W rozdziale tym dokonuję przeglądu tych badań, przechodząc od definicji najbardziej typowych, do bardzo kontrowersyjnego stwierdzenia o religijnym statusie telewizji w dzisiejszej Ameryce. Choć ów drugi pogląd wzbudza oczywiste wątpliwości, każde z ujęć ma charakter sporny z tego powodu, iż ustalenia antropologii, wypracowane w badaniach niewielkich społeczności przedindustrialnych, zostały tu użyte do wyjaśnienia zagadnień produkcji i konsumpcji nowoczesnych mediów komercyjnych.

Po pierwsze, mamy szczególne wydarzenia medialne, dość dobrze odpowiadające konwencjonalnemu rozumieniu rytuału, w których transmisja telewizyjna pełni istotną rolę ceremonii. Pogrzeb Johna F. Kennedyego, ślub księcia Karola i lady Diany, pogrzeb lorda Mountbattena i podróże papieża Jana Pawła II to przykłady takich uroczystości, których transmisja telewizyjna sama utrzymana jest w podniosłym nastroju, a widzowie zaangażowani są w coś na kształt uczestnictwa na odległość. Takie teleuczestnictwo w uroczystości możliwe jest tylko dzięki mediom elektronicznym i stanowi przykład szczególnej nowoczesnej formy rytuału.

Drugim rodzajem komunikacji medialnej w formie rytuału jest ry-t ualne wykorzystanie mediów. Warto przy tym pamiętać o różnicy między rytualnym wykorzystaniem mediów a zwyczajowym wykorzystaniem mediów, na co już zwracałem uwagę w par. 3.1. Niemniej pewne przypadki wykorzystania mediów są wyraźnymi przykładami rytuali-zacji, a mianowicie gdy widzowie przygotowują się i „celebrują” oglądanie telewizji, słuchanie płyt, kibicowanie podczas zawodów sportowych czy podejmują jakieś inne działania w sposób, który w pełni wy-