64487 Maśliński4979

PROKARCYNOGEN|

Zmiany dziedziczne Czynniki endogenne

KARCYNOGEN j

Wirusy?

N

I

C

J

A

C

J

metabolizm

MM

ELEKTROFILNE

UGRUPOWANIA

..........I........

POŁĄCZENIA Z ONA. RNAI BIAŁKAMI

aktywacja onkogenów replikacja DNA

-i-1

TRWAŁE

USZKODZENIE DNA

detoksykacja

naprawa DNA

brak naprawy DNA

| komórka r obumarła

A

p		komórka Wzalnlcjowana li	kokarcynogeny
o		l	promocyjna
f\		niekontrolowana proliferacja j	komórki
0		i J	hiparplastyczne
M n	I Mutacjo kolejnych genów, zmiany 1 struktury 1 liczby chromosomów 1 Niestabilność genetyczna /

l

C

J

A

I klonalna ekspansja I komórek zmutowanych

l

j selekcja klonów j

I Naciekanie podściellska j

komórki nowotworu złośliwego Jn sitif

PROGRESJA

l

neoangiogeneza

komórki nowotworu złośliwego

I

I PRZERZUTY J

mmmmmm Rycina 17.7.

Etapy karcynogcnczy (inićjćicjiL-. promocja.-.progresja).

mutacja genu K-ras

Infekcja wirusem EBV (EBNA1, LMP1. LMP2)

prawidłowy N. /	dysplazja	Aś	dysplazja	k f rak
nabłonek F|)—	małego		dużego	|—►( z naciekaniem
nosogardta^' ♦ \	stopnia		stopnia	^ <j> y^podżclellska^

LOH w obrębie 3pi9p

Inaktywacja genu P16 Nadekspresja genu BCL2 Dys regulacja telomerazy

LOH w obrębie 11q, 13q, 14q. 16q utrata chrom 8 i 12

przerzut

raka

Nadekspresja genu MET Inne zaburzenia genetyczne

1

i

J

Czynniki    Karcynogeny środowiskowe

genetyczne

mmmm Rycina 17.8.

Wieloetapowe schematy karcynogenczy raka jelita grubego (A), niedrobnokomórkowego raka płuca (B), raka jamy nosowo-gardłowej (C) oraz schemat progresji glejaków i skąpodrzewiaków (D) - na str. 934.

poprzednich. Ich gromadzeniu sprzyja ciągła ekspozycja komórek na działanie karcynogenów i uszkodzenia w systemach naprawy DNA. Mutacje niezbędne do przejścia prawidłowej komórki w nowotworową tworzą tzw. tor mutacyjny. Okres inicjacji kończy się z chwilą pojawienia się komórki inicjowanej bądź komórki o fenotypie nowotworowym.

• Okres promocji, w którym dochodzi do dodatkowego, synergistycznego działania różnych czynników promocyjnych, niebędących karcynogenami,

933