Maśliński4971

Odrębny rozdział stanowią czynniki wzrostu specyficzne dla układu krwiotwórczego, ale wykazujące również wyraźny wpływ zarówno stymulujący, jak i hamujący na komorki nowotworowe pochodzące z różnych tkanek. Większość tych czynników (cytokin) jest również polipeptydami wydzielanymi przez różne komórki, np. limfocyty, monocyty, makrofagi, po ich swoistej stymulacji. Należą tu liczne inter-leukiny (1L), interferony (IFN a, /?, y), czynniki wzrostu kolonii granulocytów i ma-krofagów (ang. granulocyte-macrophage colony stimulatmg factor - GM-GSF) oraz czynniki martwicy guza (TNF). Znaczenie tych czynników w klinice onkologii opiera się na ich własnościach modyfikowania odpowiedzi immunologicznej ustroju, m.in. także obciążonego nowotworem. Do komórek, które po zaktywowaniu biorą udział w antynowotworowej odpowiedzi immunologicznej, należą: limfocyty T, zarówno cytotoksyczne (CD8+), jak i pomocnicze (CD4+), naturalne komórki zabójcy (NK), komórki zabójcy aktywowane limfokinami (LAK), makrofagi i inne (zob. rozdz. .Układ immunologiczny”).

W tabeli 17.4 podano przykłady czynników wzrostu wybranych w związku z prowadzonymi próbami ich zastosowania w terapii nowotworów. Większość z nich jest już dostępna w postaci syntetycznych preparatów, któiych produkcja stała się możliwa dzięki wykorzystaniu technik inżynierii genetycznej, tj. klonowania w kulturach bakteryjnych genów odpowiedzialnych za wytwarzanie czynników hematopoe-tycznych. To niekompletne zestawienie czynników wzrostowych ma wskazywać jedynie na kierunek współczesnych badań onkologicznych podstawowych i klinicznych, opartych na znajomości oddziaływania aktywnych cytokin, naturalnej bądź wzbudzonej odczynowości ustroju. Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczną ostrożność w ich stosowaniu u ludzi z powodu spostrzeżonej, bardzo zróżnicowanej odpowiedzi zależnej od typu guza, od indywidualnej reaktywności gospodarza. Następuje to zwłaszcza w ocenie działania interleukin, z których część — prawdopodobnie - może być

Bń Tabela 17.4. Wybrane cytokiny o aktywności antynowotworowej

Nazwa cytokiny	Główne źródło	Opis niektórych właściwości
1L-2 - interleukina 2 (dawna nazwa czynnik wzrostu limfocytów T)	limfocyty T	stymuluje antynowotworową aktywność limfocytów T, komórek NK, wpływa na wydzielanie IL-1, TNF, IFN-y; stosowana w terapii przerzutów czerniaka (ponad 20% wyleczeń, 20% stabilizacji procesu)
IL-6 - interleukina 6 (interferon f}2)	limfocyty T monocyty makrofagi	reguluje ekspresję innych cytokin o aktywności antynowotworowej, wpływa na wzrost komórek nowotworowych, np. szpiczaka i rozlanego międzybłoniaka; komórki raka nerki wydzielają IL-6; badania kliniczne w toku
TNF q, p — czynnik martwicy guza (Tumor Necrosis Factor) Kachektyna	monocyty makrofagi	jest wtórną cytokiną indukowaną przez IL-2; aktywuje apoptozę, moduluje funkcje limfocytów T, B oraz komórek NK, działa cytotoksyczme na komórki nowotworowe in vitro, in vivo, powoduje wylewy krwawe i zakrzepy w tkance, hamuje lipazę lipotropową adipocytów - powoduje kacheksję kodowany przez geny MHC
IFN-o - interferon a	leukocyty	stymuluje aktywność NK i makrofagów, znalazł zastosowanie w terapii skojarzonej wielu nowotworów, dobre wyniki zwłaszcza w białaczce włochato-komórkowej. białaczce szpikowej i w szpiczaku

917