65056 IMAG0720

ku\f Rieczyp: szkodliwych, rtd któni dni prdwd. dni winy zadnćy nifmdsz. Z Vniwersalem Po-bomuyni / nd zbytki / vtrdty / y niepotrzebni wystdwy domowe. 24 profbą y żaddniem wiek dobrych ludii, którym pokóy md, y w stdtku sic z skromnoićip kochdią. Książka ta musiała być chętnie czytana, miała bowiem cztery wydania (późniejsze nosiły tytuł Lekarstwo na uzdrowienie Rzeczypospolitej). Wydanie pierwsze ukazało się w 1603 roku, a więc w czasach dużej popularności muzyki dudziarskiej. Do przejawów luksusu zaliczył Wężyk Widawski między Innymi muzykę: „Muzykd / mdszkary / tryumphy / Tur-nieic / sług niepotrzebnych róty / co iedno iedzą d piią / i zd tó im plącą: im kto ie-plćy zA zdrowić pdóskie pik* / ten więcćy wysługuje / że tćż tdk ndpisano: In Polonia nihil aliiid viucre, qudm bibere, dż y w stdynidch ndlćway wina y mołmdzyićy dostatek" (1603:9). Do dudziarzy nawiązuje Wężyk Widawski w uniwersale (Leges sumptua-riae, dlbo uniwersał poborowy), o którym Karol Estreicher napisał: Jest to pół serio a pół humorystycznie pomyślany spis opłat i projekt różnych taryf, mających na celu ograniczyć * zbytki*^- (1938:407). Zmniejszenie wydatków ponoszonych na utrzymanie kapel dworskich miało być wymuszone przez nałożenie podatku za każdego muzyka:

Pan który muzykę chowa / powinien ddć poboru nd rok złotych sźeśćdzieśiął, bo lepićy nd to mieysce puszkarze chowdć.

Od Regału / złotych dźieśięć.

Od Instrumentu / złotych sześć.

Od puzand / złoty ieden.

Od skrzypie / złotych dwd.

Od sztortu co beczy / złotych pięć.

Od Cytry / groszy dźieśięć.

Od Lutnie / groszy dwadźieśćid.

Dudę wolno będźie chowdć / choćiaż zić zd dwoić psów / d wypiie zd dźieśięć wołów /bo mnieyszymgo mytem odprdwi niż Orgdnistę/bo dudy nie tdk dro-gić / gdy kożieł po śmierć! wrzeszczy d woźnied go drażni (Wężyk Widawski 1603:28].

W późniejszym wydaniu dziełka podatek od utrzymywania kapeli podniósł autor już pięciokrotnie: „Pan który Muzykę chowa, powinien ddć Poboru nd rok złotych trzy-std^- (1649: D). Niemniej dudziarze, w stosunku do innych muzyków utrzymywanych przy szlacheckich dworach, wydają się Wężykowi Widawskiemu mniej „zbytkowny^-. Otrzymują niższe wynagrodzenie za grę, tańszy jest ich swojski, wykonywany „domowym sposobem^- instrument. Tekst ten jest też kolejnym potwierdzeniem wykorzystywania koziej skóry na dudowy zbiornik powietrza.

Poświadczenia zarobków dudziarzy uzyskiwanych za konkretne „usługi" muzyczne są niestety nieliczne. Należą do nich cytowane już (s. 172-172) fragmenty rejestru wydatków miasta Kazimierza. Dudziarze i surmacze grający w 1574 roku Henrykowi Walczeniu otrzymali dwa floreny (jak się można domyślać - łącznie). Państwowa ranga ceremonii (Waiezjusz obejmował polski tron) była zapewne przyczyną stosunkowo wysokiego wynagrodzenia muzykantów. Jak już była o tym mowa (s. 265), floren (flo-

268 Miejsce tp społeczeństwie