65183 ScannedImage 25

Musą ibn Nusajrem. Za jego rządów administrowanie tego rejonu sprawowano z Kajrawanu, który został uniezależniony od Egiptu i podlegał bezpośrednio kalifowi w Damaszku. Musa, którego ojciec (wraz z dziadkiem Ibn Ishaąiem, biografem Proroka) był jednym z jeńców chrześcijańskich, którzy wpadli w ręce Halida ibn al-Wallda podczas studiowania Ewangelii w kościele w 'Ajn at-Tamr²⁸, rozszerzył granicę swej prowincji aż po Tanger. Islam wszedł w stały kontakt z inną grupą rasową, Berberami. Ci ostatni należeli do chamickiej grupy białej rasy, a w czasach przedhistorycznych prawdopodobnie stanowili jeden ród z Semitami²⁹. W czasie podboju muzułmańskiego większość Berberów zamieszkująca pas żyznego lądu graniczącego z morzem była chrześcijańska. Z tych terenów pochodzą: Tertulian, św. Cyprian, a przede wszystkim św. Augustyn, którzy stali się książętami wśród pierwszych Ojców Kościoła chrześcijańskiego. Zresztą cywilizacja rzymska nie wywarła większego wpływu na tutejszą ludność, ponieważ Bzymianie i Bizantyjczycy mieszkali przeważnie w miastach na wybrzeżu i reprezentowali kulturę, która była zupełnie obca dla mentalności tych koczowniczych i półkoczowniczych północnych Afrykańczyków.

Jednocześnie islam stanowił szczególną atrakcję dla ludzi na takim poziomie kultury, na jakim byli Berberzy. Ponadto semiccy Arabowie, spokrewnieni z dawnymi Fenicjanami, którzy skolonializowali część północnej Afryki i rozwinęli się w Kartaginie w potężnego rywala Bzymu, chętnie nawiązali zażyłe stosunki ze swoimi chamickimi kuzynami. Język punicki zachował się w rejonach wiejskich niemal do podboju muzułmańskiego. To wyjaśnia pozornie niewytłumaczalny cud islamu w arabizowaniu języka i islamizacji religii tych półbarba-rzyńskich hord i wykorzystaniu tych czynników w dalszych podbojach. W ten sposób krew zdobywców znalazła świeży dopływ etniczny, język arabski rozległe tereny do opanowania, a rosnący islam mocne oparcie w swej dążności do supremacji nad światem.

Po ujarzmieniu przez Musę ³⁰ wybrzeża Afryki Północnej aż po Atlantyk droga była otwarta dla podboju sąsiedniej, południowo-zachodniej części Europy. W 711 r. Tariq, berberski wyzwoleniec i zastępca Musy, przedsięwziął doniosły krok, przeprawiając się do Hiszpanii na czele rabunkowej ekspedycji. Najazd ten przekształcił się w podbój Półwyspu Iberyjskiego (al-Andalus). Stanowiło to ostatnią i najbardziej sensacyjną z wielkich wypraw Arabów, a zakończyło się dla świata arabskiego zdobyciem największego terytorium europejskiego, jakie kiedykolwiek tam posiadali. Po zagarnięciu kilku miast w południowej Galii posuwanie się arabsko-berberskiej armii zostało zahamowane w 732 r. pomiędzy Tours a Poitiers przez Karola Młota. Punkt ten oznacza północno-zachodnią granicę penetracji arabskiej.

^M Inni utrzymuj."!., że był on Laehmidą lub Jemeńczykiem. Por. al-Balaijuri. s. 230: Din Tdari, t. I, s. 21.

" Angielskie słowo „Berber", ogólnie uważane jako pochodzące ostatecznie z arab. Barbar. mogło przyjść, razem z arabską formą, z hic. bnrbari (pochodzenia greckiego), barbarzyńcy, używaną w potocznym użyciu przez zlat-ynizowane miasta rzymskiej Afryki w odniesieniu do wszystkich tubylców, którzy nie przyswoili sobie mowy łacińskiej.

³⁰ Ibn 'Abd al-Hakam, s. 203-205.