65515 IMG&40

pSfL

^.RolteKtanile

towc". Atmosfera degradacji tworzy dobry klimat dla fermentu i buntu artystycznego. Zaniedbane dzielnice sprzyjają awangardowości poczynali, które u swego zarania są często działalnością spontaniczną, niedochodową i w małej skali. Atmosfera Kazimierza z pewnością pomogła w zaistnieniu Stowarzyszeniu Łaźnia, którego przykład pokazuję, iż nieformalne inicjatywy z czasem mogą przerodzić się w stałe, repertuarowe instytucje.

Instytucje i podmioty działające w sferze kultury na Kazimierzu wyróżnia kameralność przestrzeni i struktur organizacyjnych, w których działają. Na Kazimierzu brak typowych dla rewitalizacji zdegradowanych dzielnic w Europie Zachodniej czy Stanach Zjednoczonych dużych, prestiżowych projektów publicznych (flagship projecłs). Jedynie o Festiwalu Kultury Żydowskiej można mówić w kategorii yiags/np eoenł — nie tylko zresztą w odniesieniu do Kazimierza, ale i całego Krakowa. Inwestycje w tkankę zabytkową związaną z instytucjami kultury, nawet jeśli kapitałochłonne, nie były wyraźnie, jak to się niekiedy zdarza, skoncentrowane na jednym większym obiekcie lub kompleksie. Szansę by stać się takim sztandarowym projektem dzielnicy, na razie nie w pełni wykorzystaną, ma jedynie Zajezdnia św. Wawrzyńca. Zadziwia natomiast mnogość niewielkich, prywatnych inicjatyw, które tworzą bogatą mozaikę kulturalną Kazimierza³⁵⁶. Pojedynczo nie wywierają one (z nielicznymi wyjątkami, takimi jak Alchemia czy wcześniej Łaźnia) większego wpływu, ale jeśli rozpatrywane są razem w skali całą dzielnicy, stanowią esencję jej ożywienia. Funkcja kulturalna stanowi także nowy ważny element wizerunku dzielnicy, o której ostatnio mówi się, iż jest to „krakowski Montmartre". Jest czynnikiem podnoszącym atrakcyjność dzielnicy jako miejsca spędzania czasu wolnego i zamieszkania niektórych grup społecznych (np. studentów, artystów, tzw. klasy metropolitalną). Stanowi jeden z podstawowych powodów odwiedzania dzielnicy przez mieszkańców innych dzielnic Krakowa.

W trakcie rewitalizacji Kazimierza od 1989 roku w odniesieniu do rozwoju funkcji kulturalnej można zauważyć trzy wyraźne fazy (zob. rys. 24).