66168 tomI (249)

FlZJOPATOLOGICZNB PODSTAWY FI7JOTERAPII 251

Zaburzenia krążenia krwi

Zaburzenia ze strony układu krążenia mają bogatą symptomatologię. Wiele z nich stanowi przeciwwskazania do ćwiczeń fizycznych lub nakazuje szczególną ostrożność podczas ich stosowania. Szczegóły w tym względzie znajdzie Czytelnik w podręcznikach rehabilitacji - zwłaszcza kardiologicznej. Omawiane zaburzenia mogą wynikać zarówno ze zmian zlokalizowanych w obrębie tego układu, jak i innych przyczyn. Wśród tych pierwszych rozróżnia się zaburzenia dotyczące samego serca i (lub) krążenia obwodowego.

Najważniejsze zaburzenia obejmujące serce można sprowadzić do zaburzeń dotyczących rytmu i siły skurczu serca, ukrwienia samego mięśnia sercowego oraz, czynności zastawek. W zakresie krążenia obwodowego główne zaburzenia mogą natomiast dotyczyć ciśnienia krwi (głównie hipcrtonia - przewyższająca 19,9 kPa tj. 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i 12,0 kPa, tj. 90 mmHg dla rozkurczowego), lub drożności naczyń. W tym ostatnim zakresie objawy lokalne uzależnione są od tzw. typu zamknięcia naczyń. Zmianom tym towarzyszą różnie nasilone zaburzenia troficzne (do zgorzeli włącznie) oraz bóle - zarówno spoczynkowe, jak i wysiłkowe. Tc ostatnie, jeśli dotyczą kończyn dolnych, uniemożliwiają choremu przejście większego odcinka bez konieczności zatrzymania sie i odpoczynku. Objaw ten nosi nazwę chromania przystankowego, a możliwy do przejścia dystans (dystans chromania) jest niejako miarą stopnia niedokrwienia kończyny. Warto dodać, że w stanach tych przejawem kompensacji jest rozwój krążenia obocznego.

Osobne zagadnienie stanowi niewydolność krążenia. Terminem tym określa się stan, w którym układ krążenia nie jest w stanie w dostatecznym stopniu zaopatrzyć tkanki w tlen i produkty odżywcze oraz usunąć z nich dwutlenek węgla i inne metabolity. Według innej definicji o niewydolności krążenia mówi się wówczas, gdy serce nie jest zdolne do przepompowania całej napływającej do niego krwi, co prowadzi do zastoju wstecznego. Ten stan rzeczy dotyczy jednak tylko niewydolności pochodzenia sercowego, gdyż w niewydolności pochodzenia obwodowego (naczyniowego, pozasercowego) najistotniejszym czynnikiem jest zmniejszenie dopływu krwi do serca (na ogół spadek ciśnienia krwi), wskutek dysproporcji pomiędzy pojemnością łożyska naczyniowego a objętością krwi krążącej.

Niewydolność pochodzenia sercowego dzieli się na lewo- i prawokomorową. W pierwszej z nich dochodzi do wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku i zastoju w krążeniu płucnym, co objawia się dusznością. W niewydolności prawokomoro-wej natomiast dochodzi do wzrostu ciśnienia w żyłach obwodowych oraz do obrzęków. Najczęściej jednak obie postacie niewydolności krążenia kojarzą się ze sobą.

Wyrównanie krążenia może nastąpić za pomocą różnych mechanizmów. W obrębie serca obserwuje się tu przyspieszenie jego rytmu, rozszerzenie i przerost serca. Pokrycie zapotrzebowania na tlen dodatkowo wyrównuje przyspieszenie