40460 tomI (253)

FlZJOPATOUKllCZNE PODSTAWY FIZJOTbRAPll 255

wia wykonywanie podstawowych czynności życia codziennego oraz pracy zawodowej, a ogólnym „miernikiem” pod tym względem są niejako grupy inwalidzkie, ukazujące możliwości zatrudnienia danej osoby. Jest tu jednak pewien „słaby punkt”, bowiem u wielu osób stwierdza się objawy wskazujące wyraźnie na upośledzenie sprawności czy wydolności nie kwalifikując ich jednocześnie do żadnej grupy inwalidzkiej. Ciekawą klasyfikacją w tym względzie, dolyczącą wprawdzie osób cierpiących na choroby układu krążenia, przedstawiło New York Heart Asso-ciation (NYHA). Rozróżnia ono cztery grupy osób, przy czym do pierwszej (NYHA - I) zalicza te, u których zwykłe codzienne czynności i wysiłki nie wywołują żadnych objawów, a więc nie ulegają one ograniczeniu. W drugiej grupie chorych (NYHA - II) pod wpły wem większych wysiłków pojawiają się takie dolegliwości, jak: zmęczenie, duszność i ból dusznicowy (niewielkie ograniczenie wydolności). Kolejną grupę (NYHA - III) charakteryzuje występowanie dolegliwości przy każdym, niewielkim nawet wysiłku, przy czym w spoczynku dolegliwości nie stwierdza się. Występuje tu duże ograniczenie aktywności fizycznej. Wreszcie w ostatniej grupie chorych (NYHA - IV), objawy niewydolności występują zarówno po najmniejszym nawet wysiłku, jak i w spoczynku. Ograniczenie aktywności fizycznej jest tutaj maksymalne.

Wracając znów do spraw ogólnych trzeba powiedzieć, że upośledzenie sprawności i wydolności może być przejściowe lub trwałe (odwracalne lub nieodwracalne), przy czym może ono zmniejszać lub pogłębiać się w czasie. Te ostatnie zmiany dotyczą tak upośledzeń odwracalnych, jak i nieodwracalnych. W nieodwracalnych jednakże istnieje zawsze pewna granica, po osiągnięciu której dalsze usprawnianie czy podniesienie wydolności staje się niemożliwe gdyż występuje wyczerpanie rezerw kompensacyjnych lub wyczerpanie całego potencjału rehabilitacyjnego. W zakresie sprawności trzeba też odróżnić upośledzenia lokalne (odcinkowe), ograniczające tylko niektóre czynności, od ogólnych - chociaż w obrębie tych ostatnich istnieją z reguły odcinki ciała mniej i bardziej „poszkodowane”. W kontekście wspomnianej wyżej samodzielności życiowej, zagadnienie upośledzenia sprawności fizycznej można natomiast rozpatrywać z rozbiciem na kilka podstawowych problemów.

Na plan pierwszy wysuwa się tu „sytuacja postawna” poszkodowanego, bowiem nie jest wszystko jedno, czy będzie on na stałe „skazany” na przebywanie w pozycji leżącej, czy też osiągnie możliwość przyjęcia i ulrzymania np. pozycji siedzącej lub stojącej. Jeśli nawet określona sytuacja postawna jest przejściowa, to wynikające z niej upośledzenie sprawności jest wyraźne i jednoznaczne - chociaż też przejściowe. Oczywiste jest, że podstawowe ograniczenia dotyczą tu „pola działania” (ograniczenie przez przymusową pozycję zasięgu kończyn górnych, ograniczenie możliwości lokomocyjnych). Warto dodać, że omawiana sytuacja postawna zależy z jednej strony od stanu narządu ruchu (zachowanie podporowej funkcji szkieletu, odpowiednia siła mięśni antygrawilacyjnych, sprawna regulacja równo-