70093 nr4 (2)

Dyner W. J., Zabawy tematyczne dzieci w domu i w przedszkolu, Wrocław 1983.

Forman E. A., Cazden C. B., Myśl Wygotskiego a edukacja: wartości poznawcze współpracy z rówieśnikami, [w:] Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski B., Poznań 1995.

Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Wspomaganie rozwoju umysłowego czterolatków i pięciolatków. Warszawa 2004.

Kawalec A., Shugar G. W., Zachowania proksemiczne dzieci w s)’tuacji swobodnej aktywności, „Kwartalnik polskiej psychologii rozwojowej” 1994, t. 2, nr 1.

Jankowska H., Rozwój czynności poznawczych u dzieci, Warszawa 1985.

Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, Warszawa 1987.

Popek R., Psychoterapeutyczna funkcja dziecięcej ekspresji artystycznej, [w:] S. Popek (red.). Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1988.

Shugar G. W., Małe dziecko w sytuacji dwupodmiotowej: jak powstaje, na czym polega struktura działanie wspólne? [w:] Wychowanek jako podmiot działań, M. Kofta (red.). Warszawa 1989.

Tyszkowa M., Aktywność i działalność dzieci i młodzieży. Warszawa 1977.

Tyszkowa M., Geneza i rozwój kompetencji uczestniczenia w komunikacji artystycznej: rola zabawy, [w:] Edukacja kulturalna i aktywność artystyczna, D. Jankowski (red.), Poznań 1996.

Wańczyk A., Rozwijanie twdrczej aktywności dziecka w matematyce pnez wykorzystanie gier i zabaw, [w:] Rozwój twórczej aktywności dziecka, J. Kida (red.), Rzeszów 1994.

Zborowski J., Rozwijanie aktywności twórczej dzieci. Warszawa 1986.

| Kinga Kuszak jest adiunktem w Zakładzie Teoretycznych! (Podstaw Edukacji na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uni-I j wersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.    j

Ewa Ochnio

Znajomość zasad zdrowego odżywiania się a nawyki żywieniowe dzieci sześcioletnich

Wprowadzenie w problematykę

Zdrowie człowieka to dar największy, warunkujący jego aktywność i możliwość samorealizacji. Współcześnie prowadzone badania dowodzą że stan zdrowia aż w 50% zależy od nas samych, czyli od stylu życia, jaki prowadzimy. Istotnym jego elementem są przyzwyczajenia oraz nawyki żywieniowe [Tomaszewski 1994], Efektem nieprawidłowego odżywiania się są zazwyczaj choroby metaboliczne, przede wszystkim otyłość, miażdżyca z chorobą wieńcową cukrzyca, choroby jelita grubego, czy wreszcie nowotwory. Choroby te wiążą się z nadmiernym spożyciem mięsa i tłuszczów zwierzęcych, przetworów mącznych, oraz węglowodanów rafinowanych [Domka 1998], Z kolei niedobór cennych witamin oraz makro- i mikroelementów, których bogactwem są głównie warzywa, ziarna zbóż oraz mleko i jego przetwory, wywołuje szereg zaburzeń i chorób, których lista jest długa i złowieszcza. Szczególnie zagrożone są dzieci, które dla prawidłowego rozwoju potrzebują urozmaiconej diety [Chromiński, Malinowski 1999]. Tymczasem, obok niedoborów pokarmowych coraz powszechniej, także u przedszkolaków, pojawia się nadwaga i otyłość. Badacze donosząo 5-15% dzieci, których dotyczy ten problem, a według niektórych źródeł odsetek ten może być większy. Alarmujące są obserwacje pediatrów, z których wynika, że odkładanie się tłuszczu do 6. roku życia, bez wyszczuplenia w tym okresie, grozi otyłością w wieku dojrzałym. Gdy otyłe dziecko wkracza w wiek dojrzewania, ma tylko 25% szans na powrót do normalnej wagi, jeśli zaś wiek ten przekroczy, pozostaje już tylko trzyprocentowe prawdopodobieństwo [Rowicka 2005]. Przyczyn otyłości prostej, dominującej u dzieci (85-98% przypadków), należy doszukiwać się w upowszechnieniu siedzącego trybu życia, któremu sprzyjają przede wszystkim niewłaściwe wzorce spędzania wolnego czasu w gronie rodzinnym, jak również nieurozma-icona, wysokokaloryczna dieta. Rodzice niejednokrotnie wolą włączyć dziecku telewizor lub komputer, niż wyjść z nim na spacer, czy zorganizować zabawy na świeżym powietrzu. Przy tym metody żywienia jakie stosują również pozostawiają wiele do życzenia. Powszechne jest zaspokajanie dziecięcych zachcianek na słodycze, desery, słodzone napoje gazowane, chipsy, hamburgery, itp. Koncerny spożywcze prześcigają się w reklamach i promocjach, które kuszą dodatkowymi nagrodami, gratisowymi zabawkami, modnymi gadżetami oferowanymi przy zakupie ich produktu. Żeby nie odstawać od rówieśników, którzy chwalą się zgromadzoną kolekcją oraz by uczestniczyć w celebracji wymiany, dzieci często proszą o określony specjał, który nie dosyć, że znika w ustach ze smakiem, to jeszcze zawiera dodatkowy atrybut w postaci modnej zabawki. Rodzice, czy dziadkowie, nie potrafią odmówić ukochanemu dziecku drobiazgu, który tak je cieszy, a przy tym kosztuje niewiele, zwłaszcza w porównaniu do kilka, a nawet kilkadziesiąt razy droższych zabawek, gier, książeczek. „Epidemia” otyłości wśród dzieci rozszerza się nie tylko w wyniku reklamy niezdrowych pyszności, jest ona równie często efektem nieracjonalnego stylu żywienia całej rodziny, niejednokrotnie będącego tradycją zakorzenioną od pokoleń. Przyczyną stosowania ubogoskładnikowej diety może

Wychowanie na co dzień

11