70407 IMG73 (4)

44

Rysunek 4.1

Wzory hematocytów krwi zdrowych (z lewei) i chorych (z prawej) larw osnui gwiaździstej Acantholyói posticahs Mats. (wg Madziary-Borusiewicz, 1972)

Stosunek liczbowy pici może być dla danego gatunku względnie stały albo zmieniać się w określonym przedziale w różnych fazach gradacji. W tym ostatnim przypadku może być wykorzystany dla prognozowania zmian liczebności populacji szkodnika. Przyjmuje się wówczas, ze wzrost udziału samic w populacji wskazuje na niebezpieczny dla drzewostanu rozwój gradacji. Wzrost udziału samców w populacji wskazuje na tendencję do osiągania przez gradację stadium kulminacji lub ogólnie na spadek liczebności szkodników Prawidłowość tę można odnosić do gatunków, u których samice są większe od samców W przeciwnym przypadku opisana zależność układa się odwrotnie.

Rozpoznanie samców i samic nic nastręcza trudności u gatunków, u których występuje dymorfizm płciowy Niejednokrotnie może być konieczne rozpoznawanie płci owadów na podstawie stadium poczwarkowcgo lub oprzędów. Płeć poczwarek motyli daje się rozpoznać na podstawie położenia szczeliny otworu odbytowego i otworu płciowego, aczkol-wiek rozpoznawanie takie wymaga pewnej wprawy. Szczelina analna (otworu odbytowego) u obu płci znajduje się n3 X stcmicie odwłoka, natomiast szczelina otworu płciowego u samców na stcmicie IX. u samic zaś na stcrnicie VIII (rys. 4.3). Ponadto u samca międzj

szczelinami na X i IX stcmicie widoczna jest jedna bruzdka odgraniczająca te stemity. podczas gdy u samic dwie bruzdy, oddzielające segment VIII od IX i IX od X (rys. 4.3). Oprzędy samców boreczników pochodzące z. tej samej populacji są w zasadzie smuklejszc od oprzędów samic i ku jednemu z wierzchołków bardziej zwężone. Jedynie pochodzące z różnych populacji oprzędy dużych samców mogą być nic mniejsze od oprzędów małych samic. Wreszcie samicze poczwarki osnui (gwiaździstej i czcrwonoglowcj), które są typu wolnego i przebywają w glebie bez oprzędów. różnią się od poczwarek samców wielkością. szerokim odwłokiem, na którego końcu, od strony brzusznej, widoczna jest część po-kladelka.

Analiza płodności samic może być dokonywana na podstawie zawartości jaj w odwłokach samic. Dotyczy to pewnych motyli i błonkoskrzydłych, u których w odwłoku są zgromadzone wszystkie wyprodukowane jaja. Są to zwykle gatunki składające dużo jaj w jednym złożu. np. brudnica mniszka, kuprówka rudnica. Analizy płodności można też doko-

Hemocyty krwi larw osnui gwiażdzistei Acanrheiyoj posticalis Mats i*S Madziary-flooj*i»wicz i > .V A. B - u larw zdrowych. C. D - u larw chorych. A - ptazmocyt okrągły. B - ptazmocyty o* • oonowata. C - hemocyty zdeformowana z ciemnym wtrętami D - rozpad hamocytow