71031 IMG!62 (5)

Wychowanie międzykulturowe — podstawowe założenia

Uwarunkowania postaw wobec odmienności etnicznych i kulturowych tkwią w dzieciństwie, w unikaniu postaw stcrcotypizujących i negujących wobec tego, c/ego nic znamy i w sposób instynktowny obawiamy się. Zależą one również od wartości reprezentowanych w społeczeństwie, które pozostając konserwatywne, nie poddając się zmianom, staje się ksenofobiczne izafiksowanc na stałość, niezmienność wzorców życia społecznego i tą drogą wzmacnia negatywne postawy.

Ponieważ zmiana i pojawianie się nowych, nieznanych dotąd elementów i wzorców tycia społecznego staje się coraz powszechniejszym zjawiskiem, stąd coraz częściej wysuwany jest postulat wprowadzania w drodze wychowania międzykulturowego wartości etnicznie odmiennych i kulturowo zróżnicowanych po to. by uczyć i wychowywać w duchu tolerancji i integracji ponad granicami politycznymi i społecznymi.

Terminu wychowanie międzykulturowe jako jeden z pierwszych użył w polskim czasopiśmiennictwie pedagogicznym Z. Mclosik^u Według niego, oznacza ono działanie zmierzające do wyjaśniania perspektyw i konsekwencji ..wiclokuhurowości" jako zjawiska społecznego. Jest tu uczenie się bycia w świecąc różnic, odmienności, szybkich przemian, uczenie przeciwdziałania zagrożeniom cywilizacyjnym, kształtowanie postaw otwartości na innych.

Z powyższej definicji wynika, że wychowanie międzykulturowe me ogranicza się li tylko do kształtowania właściwych reakcji na odmienności kulturowo, ak i odnosi się do całokształtu sytuacji wynikających z różnorodności, zmienności otoczenia społecznego i faktu, żc życia we współczesnym święcie obok większych szans rozwoju i samorealizacji niesie z sobą także zagrożenia dla funkcjonowania jednostki.

Cele edukacji międzykulturowej ująć można następująco, jako kształtowanie zdolności postrzegania:

-    siebie samego, jak i innych jako jednego gatunku biologicznego, przekonania o wspólnocie ludzkich potrzeb, historii i problemów egzystencjalnych;

-    siebie i innych jako członków tego samego ekosystemu ziemskiego, wspólnie odpowiedzialnych za losy ziemi i świata, bezpieczeństwo na nim. właściwe gospodarowanie bogactwami naturalnymi, których zasoby nie są aiowyczupywalne;

• r Mclouk. htorfiijiói ir n *” -•*“ *^r~ ^p 1    1 r"'^r■ —¹

BO

, »£bic i innych jako członków życia międzynarodowego, krających etom twuii współcześnie i dla przyszłych pokoleń;

_ siebie i innych członków twojej grupy społecznej jako dMrid> i twórców kultury, którzy czerpiąc z dziedzictwa przodków i mtemalizując wartości, zarazem wnoszą równoważący wkład, następnie eksternahzując to, czego się nauczyli i dowiedzieli o święcie na korzyść innych;

- faktu, że istnieje wiele perspektyw i możliwości wartościowana oknilaR oych zjawisk bez przedwczesnego rezygnowania, skreślania i negowana tego, co nie w pełni zrozumiałe czy odmienne (przyp. aut - M.K.). MiędzykuHurowość zatem jest koniecznością, jedyną możliwą postawą wobec odmienności, wielości i różnorodności, która, jak stwierdzaj. Demda", tuje się faktem pozytywnie, nie zaś negatywnie określającym człowieka. Nie ma alternatywy, jeśli chcemy w swym działaniu pozostać ludzcy, uwzględniając niepowtarzalność i jednostkowość każdego człowieka. W działaniach stymulujących rozwój międzykulturowego postrzegania świata i myślenia, chodzi przede wszystkim o rozwój świadomości, zmianę postaw, intencjonalne włączanie ludzi w procesy globalizacji, migracji I pluraUzacjf, kształtujące obraz świata, w którym żyjemy.

Właściwie rozumiane uczestnictwo w tych procesach odnosi się do wymienionych wcześniej celów wychowania międzykulturowego, ponieważ w dobie globalizacji wartości stają się wspólne, wspólna jest też odpowiedzialność za losy świata i środowiska w jakim żyjemy, wspólne zagrożenia, a praktyka życia społecznego pokazała bardzo szybko, żc niszczenie środowiska naturalnego: wyrąb lasów w Ameryce Południowej, będące jego wynikiem zmiany temperatur i anomalie klimatyczne, epidemie chorób, takich jak AIDS czy ostatnio występowanie ognisk ptasiej grypy, czy tez eskalacja terroryzmu na Bliskim Wschodzie i w USA, nic są problemami o zasięgu lokalnym. Przecinają one bowiem granice okręgów, państw czy kontynentów, w których żyjemy choć dotąd gotowi byliśmy traktować je jak zamknięte, odrębne światy. Stąd konieczność dokonania zmiany perspektywy myślenia o święcie z lokalnej na globalną, zgodnie z którą wszyscy oznacza jny, ludzie", nie zaś „nikt". Metody, prowadzące do poszerzania i rozwijania tak rozumianej świadomości wspólnych problemów nazywa się „globalną zmianą".

Migracje z kolei są procesami, któro od wielu już lat ulegają okresowemu nasileniu w związku z przełomami politycznymi, społecznymi czy teehnoło-

ii z«: T. Szkudlarafc. Muba l wolność w pndagoglee Impuls, Kraków 1977, «. 46.