71216 Zdjęcie1563

niewprawnego kierowcy, może układ uświadamiający kierowcy zależność skutków i przyczyn. Są to: wskaźnik siły hamowania i szybkościomierz oraz zmysły kierowcy. Stanowią one układ sprzężenia zwrotnego poprzez układ regulacji ( w tym przypadku kierowcę). Z takiego punktu widzenia samochód stanowi układ zamknięty.

Przykład przedstawiony na rys. 1.1. ilustruje proces sterowania ręcznego poziomem cieczy w zbiorniku. Człowiek kontroluje poziom cieczy obserwując pływakowy miernik poziomu i na podstawie jego wskazań zmniejsza lub zwiększa wypływ cieczy ze zbiornika. Można łatwo zaproponować sposób wyeliminowania człowieka z procesu sterowania poziomem w zbiorniku - rys. 1.2.

Rys. 1.1. Układ ręcznego sterowania poziomem cieczy

Rys. 1.2. Układ automatycznego sterowania poziomem cieczy

Jak widać, w obu przypadkach następuje zależność stopnia otwarcia odpływu cieczy ze zbiornika od poziomu cieczy. Podobnie jak człowiek obserwując czujnik poziomu oddziałuje na ruchomą przesłonę, tak samo układ dźwigni przesuwa zawór odpływowy. W obu przypadkach występuje sprzężenie zwrotne w układzie regulacji poziomu cieczy w zbiorniku. Jest to oddziaływanie zwrotne wielkości regulowanej (poziom cieczy) na wielkość nastawiającą - czasami zwaną wielkością regulującą (położenie przesłony). Wzrost poziomu powoduje zwiększenie odpływu, przez co zmniejsza się poziom i na odwrót. Jest to więc reakcja zmniejszająca skutki, czyli tak zwane ujemne sprzężenie zwrotne. Występowanie ujemnego sprzężenia zwrotnego jest cechą charakterystyczną i warunkiem poprawnej pracy układów regulacji.

Innym przykładem układu regulacji automatycznej może być schemat przedstawiony na rys. 1.3.

Rys. 1.3. Schemat układu regulacji prędkości silnika wysokoprężnego

Jest to układ regulacji prędkości silnika wysokoprężnego. Z wałem silnika sprzęgnięty jest odśrodkowy regulator prędkości (regulator Watta), oddziałujący na blok sterowania pompami paliwowymi silnika Diesla.

Układ regulacji budowany jest z kilku podstawowych członów. I tak, układ regulacji zawiera:

• obiekt regulacji (OR) - urządzenie łub urządzenia, w których przebiega proces technologiczny,