75382 Zasady Wykładni Prawa L Morawski 2

* m • Zasady wykładni prawa ■ ■ *

nikać z konkretnego przepisu i nie może się opierać na samej wykładni celowościowej (wyrok TK z 5 marca 2001 r., P 11/00, OTK 2001/2/33’, wyrok TK z 26 lipca 2004 r., U 16/02, OTK-A 2004/7/70; wyrok TK z 5 maja 2004 r., U 2/04, OTK-A 2004/9/88)¹. Podkreślić należy, że wymienione wyżej zasady stosuje się nie tylko do interpretacji przepisów określających kompetencje organów prawodawczych, ale również organów stosujących prawo, a więc także sądów (uchwała TK z 7 marca 1995 r., W 9/94, OTK 1995/1/20).

Zasada, że wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco (excep-tiones non sunt extendendae) to powszechnie uznawany kanon wykładni prawniczej². Tak na przykład odmowa wydania paszportu to zdaniem TK wyjątek od zasady, że w myśl której każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu i dlatego przepisy o odmowie wydania paszportu nie mogą być interpretowane rozszerzającą (wyrok TK z 1 czerwca 1999 r., SK 20/98, OTK 1999/5/93). Inne przykłady zastosowania reguły exceptio-nes non sunt extendendae, to uznanie instytucji wznowienia postępowania za wyjątek od zasady trwałości decyzji administracyjnej (wyrok NSA z 26 kwietnia 2000 r., III SA 1454/99, OSP 2001/2/21), podobnie SN w odniesieniu do skargi o wznowienie postępowania i skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowym (postanowienie z dnia 12 czerwca 2008 r., III CZ 26/08, LEX nr 420371), uznanie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, która wprowadza korzystniejsze zasady opodatkowania za wyjątek od ogólnych zasad opodatkowania (uchwała SN z 4 stycznia 2001 r., III ZP 26/00, OSNAP 2001/14/4550), czy przepisów o wyroku wstępnym w postępowaniu cywilnym za wyjątek od zasady ciągłości i integralności tego postępowania (wyrok SN z 4 lutego 2000 r., II CKN 738/98, OSNC 2000/7-8/146). Z kolei w postanowieniu z dnia 28 lutego 2008 r. (III CZP 156/07, LEX nr 417909) SN dochodzi do wniosku, że „przewidziana w art. 390 § 1 k.p.c. instytucja pytań prawnych, z uwagi na wynikające z jego § 2 związanie sądów niższej instancji w danej sprawie poglądem prawnym Sądu Najwyższego wyrażonym w podjętej uchwale, stanowi odstępstwo od zasady podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji). Nakazuje to stosowanie przy jego wykładni reguły wykładni ścisłej, literalnej, bez sięgania do argumentów ce-

■ ■ 202 ■

1

   Postanowieńiene TK z dnia 31 stycznia 2007 r, S 1/07, OTK-A 2007/1/8.

2

   Ch. Perelman, Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984, s. 133.