77240 skanowanie0056 (19)

Dostrzeganie zdarzeń krytycznych 59

Dzieciakom podobało się, że udało się kogoś przyłapać, ale dyrektor wcale nie wydawał się tak zadowolony jak ja.

Wysunął się z klasy, mnie pozostawiając wyjaśnienia, które pasowałyby może do naszej listy dobrych manier, że należy poczekać, aż gość wyjdzie z pokoju, nim powiemy coś o jego wychowaniu.

Zabawny przypadek, chociaż wprawił w zakłopotanie i dyrektora, i nauczycielkę. Dziwne, jak często najprostsza reguła w warunkach szkoły okazuje się dowodem na to, żc świat jest bardziej skomplikowany, niż można było przypuszczać. W rzeczywistości dobre maniery wcale nie sprawiają, że każdy zachowuje się tak samo. Maniery to swego rodzaju szyfr, za pomocą którego wyrażamy wzajemne stosunki, pozycję. Są uzależnione od stosunków władzy. Nie mają w sobie nic z absolutu: takie albo inne zachowanie nie musi oznaczać dobrych albo złych manier, gdyż zależy to od ludzi i kontekstu. Reguły występujące w klasie narzucają określone postępowanie tylko pewnym osobom w pewnych sytuacjach, więc nauczyciele wciąż muszą czynić wyjątki.

Nauczyciele troszczą się o dobre maniery swoich uczniów. Ponieważ jednak nic mają pod ręką rzetelnych prac naukowych poświęconych nabywaniu przez, dzieci manier ani nauczaniu manier, trudno poprowadzić daleko analizę zdarzenia 12., oparłszy się wyłącznic na jego zapisie. Możemy jednak poszerzyć perspektywę i, oddalając się od szczegółów, spojrzeć na znajdujące się u podstaw tego zdarzenia bardziej ogólne procesy społeczne. W tym celu powinniśmy zbadać, czy istnieje inna (sprzeczna) reguła, dla której zdarzenie to jest przykładem, nic wyjątkiem. Wiadomo na przykład, że uznawanie czyjejś prywatności wiąże się z zażyłością, że istnieje związek między statusem i władzą. W kontekście szkoły stopień zażyłości i zakres prywatności zależy od pozycji wyznaczonej rolą instytucjonalną, a tę z kolei charakteryzuje władza. To oczywiste, że dyrektor może wchodzić w szkole, dokąd chce, bez pukania i może 2abrać głos. nie czekając, aż kto inny skończy mówić, że nauczyciele mogą wchodzić bez pukania do większości szkolnych pomieszczeń (jednak nie do gabinetu dyrektora). ale zwykle czekają na swoją kolej, by zabrać głos. Uczniowie niemal wszędzie muszą pukać i nie mogą odzywać się bez pozwolenia.

Mamy skromną wiedzę o wyznacznikach władzy w szkole, jak wspierają się i znoszą, dla kogo i jak okazują się korzystne lub szkodliwe. Niewiele też wiemy o rytuałach (obyczajach), które nauczyciel mógłby i powinien kształtować. Raz doceniwszy ogólny wymiar i społeczne znaczenie zdarzenia, będziemy mogli wrócić do właściwości charakteryzujących nasze postępowanie, poszukując innych przykładów ogólnej zasady. Kryją się one często w konwencjach, takich jak sposób zwracania się do uczniów, kierowanie dyskusją i rozmową w klasie, przydzielanie zadań. Pamiętajmy, że zdarzenia stają się zdarzeniami krytycznymi, kiedy próbuje się jc wyjaśnić, osadzając w szerszym kontekście. Z naszym przykładem stanic się tak, kiedy na podstawie pojedynczego przypadku sformułujemy ogólną regułę. Trzeba zawsze starać się modyfikować i weryfikować regułę, szukając innych jej przykładów oraz odstępstw od niej.