77924 IMGP0169

Po zakończeniu wykonywanych czynności, całkowitym, czy nawet chwilowym (w przerwach), daje się zauważyć powrót parametrów chemodynamicznych organizmu do stanu wyjściowego. W analizie obciążenia człowieka pracą można ten stan zaobserwować jako poprawę badanych parametrów procesu pracy. Stan ten określany jest jako okres restytucji.

Optymalnemu kosztowi fizjologicznemu, jaki ponosi wówczas organizm człowieka odpowiadają graniczne wartości strefy jego niezawodności: górna i dolna. Poza nimi występują strefy błędów dot.:

-    przeciążenia sensorycznego, występująca powyżej górnej granicy prawidtowe-go działania człowieka (niezawodności),

-    głodu sensorycznego (deprywacji), występująca poniżej dolnej granicy niezawodności człowieka.

Granice tych stref są labilne, zależne od:

-    zdolności adaptacyjnych człowieka do zakłóceń wywołanych zarówno czynnikami wewnętrznymi jak i zewnętrznymi,

-    przebiegu procesu uczenia się,

-    rodzaju i ilości pracy,

-    możliwości do mobilizacji sił w sytuacjach trudnych,

-    rodzaju i przebiegu zmęczenia,

-    motywacji, postawy moralnej,

-    cech osobniczych (temperament, charakter, stan psychiczny itd.).

Za dopuszczalną granicę obciążenia człowieka pracą przyjmuje się wysiłek, przy którym, w trakcie pracy, tętno pracownika stabilizuje się, a okres restytucji po całkowitym zakończeniu wysiłku nie przekracza 15 min. Uznaje się, że granica trwalej wydajności pracy jest osiągana wówczas, kiedy przeciętna wartość tętna jest o 30 uderzeń/min większa niż dla stanu spoczynkowego.

Zarówno po całkowitym zakończeniu procesu pracy, jak i w trakcie trwania strefy błędów możliwy jest proces odnowy organizmu. Może on być realizowany poprzez wprowadzanie w odpowiednim czasie, o odpowiedniej długości i ilości przerw. Pozwoli to na wydłużenie efektywnego czasu pracy przy zachowaniu optymalnego nakładu fizjologicznego człowieka.

4.1. Zasady stosowania przerw

1.    Suma wszystkich przerw powinna być równa lub nieco mniejsza od 15% całego czasu pracy (tp), a w przypadku prac ciężkich < 20-30% tp.

2.    W zależności od ilości wprowadzonych przerw, miejsce ich umieszczenia w czasie pracy nie jest bez znaczenia, zaleca się w przypadku występowania:

11