78071 obraz5 (11)

on o wiele więcej niż regionalna więź społeczna, jest to spoiwo wspólnoty jednoczące w zbiorowość solidarne jednostki tego samego gatunku. Na temat problemu nieświadomości z.biorowcj zob. Roger Hast ido, Socjologie et psychoanalyse, lYesses Universitaires, de France, 1950, s. 39.

¹⁷    C. G. Jung, Fsychologische Ty pet,, s. 648.

¹⁸    J. Jacobi, op. cit., s. 184.

^1S Tamże, s. 196.

²⁰    Należałoby powiedzieć kilka słów na temat samego pojęcia „syntezy”, a mianowicie, że Jung wydaje się być bliski Heglowi, a my idąc w jego ślady, przyjmujemy tę koncepcje. Stephanc Lupasco trafnie wykazał, że o wicie bardziej chodzi tu o pewien system, w którym anta-gonistyczne biegunowości zachowują się nienaruszone, niż o syntezę* w której teza i antyteza tracą nawet swój potencjał sprzeczności. „Osoba” jako indywidualność jest raczej systemem bogatym w sprzeczne po-tencjalnośei, pozwalające na zaistnienie wolności, niż. „synteza”, która jest tylko statyczną likwidacją sprzeczności.

²¹ Gaston Bachelard, La poćtUfne de la reverie, Prcsses Universi-taires de France, 1960, s. 46; „W myśli naukowej pojęcie funkcjonuje o tyle lepiej, o ile jest pozbawione wszelkich ukrytych obrazów”. Zobacz Gaston Bachelard, Le materialisme rationnel, 1953, s. 49: „Wiemy dobrze, że postawa naukowa polega właśnie na oporze stawianym wtargnięciu symbolu”. Zob. Gaston Bachelard, La fbrmation de Pesprit scienti/icjue, contribution a wie psydunudysc de la connai-ssance objectiye, 1938. Ażeby znaleźć* więcej szczegółów, zob. mój artykuł: Science objectiye et conscience symbolicjne dans Poeuyre de Gaston Bachelard, „Cahicrs Jnternationaux cle Symbolisme” 1964. nr 4.

²²    Zob. 1 ernand Vcrhesen, La lecfi/re hcnrcitsc de Gaston Bachelard, „Courrier du Centrc International d'Ftudes Poetiqucs”, nr 42, s. 5: „Wiedza naukowa i wiedza poetycka używają metod diametralnie przeciwstawnych, ale obie dają nam władzę nad faktami i przeżyciami, która, wyzwolona od przypadkowości, oświetla je i nadaje im wartość”.

²⁸ F. Verhesen, op. cit., s. 7. Zob. G. Bachelard, La poetujue de la reverie, jw., s. 12.

^2X Gaston Bachelard, Psychoanaliza ognia (fragmenty), tłum.

Henryk Chudak, w: Gaston Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, Warszawa 1975, PIW, s. 28.

²⁶ G. Bachelard, Poetiąae de la revcrie_y jw., s. 45.

²⁶    G. Bachelard, op. cit., s. 47. To właśnie ta komplementarna miłość tworzy „dobrą świadomość”, świadomość, której nigdy nie brakuje ani rozumu, ani marzenia.

²⁷    Tamże, s. 2.

²⁸    Tamże, s. 3: „To znaczy na odsunięciu całej przeszłości, która mogłaby przygotować obraz w duszy poety”. Natomiast dla psychoanalizy zastrzega Bachelard studia nad nieświadomością, a więc nad marzeniami sennymi. Te ostatnie nie są już świadomością, zatem nie podlegają fenomenologii, są one „faktami” (Tamże, s. 130). Jest to kapitalne rozróżnienie, gdyż pozwala ono wyraźnie wyjaśnić fałszywy problem „sublimacji”: sen jest podświadomością, a więc podlega analizie obiektywnych faktów; twórcze marzenie jest nadświadomością i świadomość, która się do niego stosuje, jest twórcza sama przez się; hermeneutyka, wedle wyrażenia R. Abellia, staje się „integracją”. Zob. Raymond Abellio, Yale ar ontologiąue da symbole, „Cahiers Intcrnationaux de Symbolisme” 1963, nr 1.

²⁰ G. Bachelard, op. cit., s. 3.

³⁰    Shelley, cytowany przez Bachelarda.

³¹    R. Abellio stosuje ten epitet do hermeneutyki Junga, chociaż sam woli „integracja”.

³²    Zob. Jean Paul Sartre, Wyobrażenie, Warszawa 1970, PWN, tłum. Paweł Beylin. Krytyka metody Sartre’a, zob. Gilbert Durand Les st radar es anthropologiąues de Pimaginaire, Paris 1982.

³³    Presses Universitaires dc France, 1960. Zob. Poetyka marzenia (fragmenty), tłum. Anna Tatarkiewicz, w: Gaston Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, Warszawa 1975, PIW.

³¹ F. Verhesen op. cit., s. 9.

³⁵    Poeticjuc de la revcrie, jw., s. 144, cytowane przez Verhesena. Pojęcie „świata przejściowego” w szyizmie, zob. H. Corbin, Terre cóleste et corps de resurrection, Paris 1960, ed. Flammarion.

³⁶    Paul Ricoeur, Symbol daje do myślenia, tłum. Stanisław Cichowicz, w: Paul Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka, Warszawa 1975, PAX, s. 23.

153