78427 img960

Język artystyczny

We współczesnej rzeczywistości polskiej i nie tylko polskiej przypisujemy językowi naukowemu rolę szczególną: 1) wywiera on coraz większy wpływ na język oficjalny, 2) przenika od różnych dziedzin społecznej pragmatyki i wytwórczości, a także do sfery świadomości, 3) ogranicza rolę języka literatury pięknej, wzmacniając zarazem rolę publicystycznych form przekazu. To znaczenie języka nauki wypływa ze znaczenia nauki we współczesnym życiu, warto jednak ,pamiętać o pozornie scjentycznych użyciach tego języka i dążnościach do podporządkowania go językowi retorycznemu. We współczesnym święcie funkcjonuje wiele ąuasi-scjentycznych języków.

Jaki jest, jeśli idzie o normy, współczesny język naukowy? Jest to język chyba najbardziej skodyfikowany i podległy normom systemowym i poprawnościowym w porównaniu z innymi odmianami języka. Nie działa tutaj licentia poetica. Postulat naukowości wiąże się w tym przypadku z postulatem „poprawności”, co nie znaczy, aby był on zawsze spełniany. Teksty naukowe podlegają jednak surowej cenzurze, z którą każdy naukowiec musi się liczyć, jeśli uprawia typ dyscypliny rzeczywiście naukowej lub jeśli stara się jej nadać walor naukowości, mając ku temu odpowiednie predyspozycje.

Tę odmianę języka ogólnego uwzględniają wszystkie typologie: jest wyrazista, stanowi przy tym, zdaniem niektórych badaczy, typową postać języka literackiego pisanego. Ale oprócz ogólnej odmiany artystycznej istnieją także artystyczne języki gwarowe, tzw. język folkloru, funkcjonujący w wersji mówionej i nielicznej. Opisem tej odmiany zajmiemy się później.

Status ogólnego języka artystycznego jest, biorąc pod uwagę obecny stan, niezwykle skomplikowany. Mamy do czynienia z mnogością i różnorodnością jego odmian gatunkowych i stylistycznych, a jednocześnie z wyraźną odrębnością tej odmiany w stosunku do innych nieartystycznych odmian, co w dziejach tego języka nie było wcale zasadą. Historia literatury polskiej, a i historia języka literackiego, jest w niemałym stopniu historią piśmiennictwa, różnych tekstów pisanych, w tym też użytkowych, par a li ter ac kich, retorycznych bądź mających pewne właściwości naukowe (dzieła historyczne, traktaty, podręczniki). Ważne miejsce zajęły wśród nich tłumaczenia ksiąg i pism religijnych. Pojęcie „literatury” i „języka literackiego” było więc bardzo rozległe. I do pewnego stopnia zasadne. Wszak, nie licząc rot, zapisków kancelaryjnych, fachowych rozprawek i przepisów, wszystkie teksty, jakimi zajęła się