76978 ScanImage052

Ryc. 47. Kamno koło Pskowa. Kościane zawieszki grzebieni owale (KAf. Płolkra, 1974).

i Permskich w wiekach średnich (L.V. Gołubicva, 1979, s. 5n), lecz tylko szukając jego korzeni we wspólnej tradycji wierzeniowej. Niemal identyczni tematyka przedstawień zoomorficznych i symboli, splatała się u Finów Zachodnich z różnorodnością formy wytwarzanych przedmiotów. Adaptacje skandynawskich zapinek ograniczone zostały niemal wyłącznie do ich kształtu, natomiast wystrój oparty był o własne wzory.

Dzięki dużej odporności na wpływy obce i kultywowaniu własnych tradycji Finowie Zachodni potrafili kształtować styl swej kultury mający także znaczenie w całokształcie sztuki ludowej Północy europejskiej. Fińskie wątk; zdobnicze, zwłaszcza tematyka przedstawień zoomorficznych w^rc wczesnym średniowieczu, przetrwały w północnoruskiej sztuce ludowej po czasy nowożytne (I.P. Rabotnova, 1968, s. 89).

III. W DOBIE KSZTAŁTOWANIA WCZESNOFEUDALNYCII UKŁADÓW SPOŁECZNYCH

Ul. 1. WIKINGOWIE I SŁOWIANIE NA ZIEMIACH ZACHODNTOFIŃSKTCH

Kontakty ludności fińskiej i lapońskiej z mieszkańcami Skandynawii miały wielowiekową tradycję. Zadzierzgnięte we wczesnej epoce żelaza stosunki z ludnością osiadłą wzdłuż Dźwiny i Wołgi, ułatwiające pozyskiwanie miedzi uralskiej i nadkamskicj, osłabły w początku nowej ery w związku z dopływem surowca metalowego - srebra i brązu z prowincji rzymskich. Zwiększyło się jednocześnie zainteresowanie mieszkańców Europy środkowej skórami i futrami zwierząt, w które obfitowały tajgowc lasy Półwyspu Fińskiego i północno-wschodnie puszcze. W proces pozyskiwania tych dóbr wciągnięci zostali fińscy mieszkańcy pobrzeży morskich, którzy za wyroby ze swoich warsztatów metalurgicznych otrzymywali od myśliwych w tajdze skóry oraz futra i przekazywali je swym skandynawskim kontrahentom. Tym zapewne należy tłumaczyć szeroki rozrzut wyrobów z nadbałtyckich warsztatów fińskich w tajdze przy równoczesnym napływie na wybrzeże wyrobów skandynawskich.

Wobec zmian politycznych, jakie miały miejsce w VI i VII w. w Europie środkowej i południowej, paląca stała się potrzeba znalezienia nowych dróg dojścia do południowo-wschodnich centrów cywilizacyjnych. Ziemie położone nad południowo-wschodnim Bałtykiem były interesujące dla kupców zachodnioeuropejskich nie tylko ze względu na możliwość prowadzenia z ich mieszkańcami atrakcyjnej wymiany, lecz także na potencjalne otwarcie dalekich tras handlu z południem i wschodem. Zakładane wzdłuż tras handlowych porty wielokierunkowej wymiany dalekosiężnej już w VIII w. były w większości znanych przypadków ośrodkami zorganizowanej wytwórczości rzemieślniczej, prowadzącymi transakcje z przybywającymi do nich z różnych stron kupcami.

Ludność miejscowa, zainteresowana funkcjonowaniem tych ośrodków, stanowiła naturalną podstawę ich demograficznego rozwoju, pełniąc wszelkie funkcje usługowe i wchodząc w układy względnej zależności od ich organizatorów. Można domyślać się, że organizacja tzw. vików należała do