82743 P1260121

180. Włocławek Katedra. Wnętrze przed wprowadzeniem polichromii

niał we wnętrzu swoją obecność w nawach bocznych w postaci przydatków filarowych połączonych arkadami o wykroju szerszym aniżeli arkady mię-dzynawowe. Modyfikacja systemu w katedrze włocławskiej polega na potraktowaniu ściany w dolnej kondygnacji jako nie zróżnicowanej na część przynależną do nawy głównej i nawy bocznej. Spowodowało to ukazanie bez żadnych osłonek pełnej grubości ściany. Nieznaczne tylko sfazowanie naroży otworu arkadowego masywność dolnej kondygnacji jeszcze bardziej potęguje, ale tym samym w zdecydowany sposób eksponuje samą zasadę. Tutąj widać wyraźnie, iż podstawowe w tym systemie jest utrzymanie dostatecznej grubości dolnej kondygnacji, by ścieniona ściana górnej wraz z prostopadłymi wzmocnieniami w postaci skarp mieściła się w jej obrysie. Wykrój arkad od strony nawy głównej jak i system konstrukcyjny wskazują, że koncepcja korpusu katedry włocławskiej powstała na podstawie wzoru chóru katedry gnieźnieńskiej. Być może większa masywność filarów w katedrze włocławskiej jest wynikiem wprowadzenia systemu konstrukcyjnego z architektury kamiennej, czy kamienno-ceglanej by - być bardziej precyzyjnym - do architektury czysto ceglanej. Obiekcje co do wytrzymałości materiału ceglanego mogły spowodować asekuracyjne pogrubienie objętości filarów.

Ściany nawy głównoj w katedrze włocławskiej, podobnie jak w trzech wcześniej rozpoczętych katedrach gotyckich, są zakomponowane w układzie dwukondygnacyjnym. Wyraźnie zaznaczony gzyms rozdziela obie kondygnacje, które różnią się też formalnie. W kondygnacji dolnej masywna ściana jest jedynie przepruta słabo oprofilowanymi arkadami. Dominujące jest wrażenie masywności ściany, spotęgowane jej słabym rozczłonkowaniem. W wyższej kondygnacji sposób potraktowania ściany uległ zmianie. Nąjpierw powyżej gzymsu ściana została lekko cofnięta. Wysoko umieszczone okna przedłużone zostały wnękami do gzymsu międzykondy-gnacyjnego. Do tego gzymsu schodziły też potrójne służki, z których tylko środkowa przekraczała gzyms, nadwieszając się mniej więcej na wysokości osadzenia luku arkady. Nadwieszenie służek znamy już z chóru katedry wrocławskiej i krakowskiej. Z kolei oparcie dwóch flankujących służek na gzymsie międzykondygnacyjnym znajduje analogię w chórze katedry gnieźnieńskiej, ale także w chórze katedry włocławskiej. W samym zamknięciu chóru włocławskiego służki sprowadzone zostały aż do posadzki. W porównaniu z chórem gnieźnieńskim niepełny co prawda system baldachimowy korpusu katedry włocławskiej wydaje się nieco bardziej klasyczny, choć bez tak silnie zaznaczonej kondygnacyjności jak system korpusu katedry gnieźnieńskiej. Wydąje się, że korpus katedry włocławskiej został zaprojektowany i rozpoczęty pod wpływem zarówno estetyki, jak i konstrukcji chóru katedry gnieźnieńskiej. Uproszczenie kon-

181. Włocławek. Katedra, Przekrój poprzeczny