83071 justy004

w jelitach i nie ulegając zmianie są wykorzystywane w tworzeniu tkanki tłuszczowej. Tłuszcz tych zwierząt ma zatem rzadką konsystencję. U przeżuwaczy roślinne kwasy tłuszczowe w żwaczu na skutek aktywności bakterii ulegają silnemu uwodorowaniu (nasyceniu), po czym kwasy nasycone są absorbowane z jelita i wbudowywane do tkanki tłuszczowej. Tłuszcz tych zwierząt (masło, łój) ma gęściejszą konsystencję. Ponieważ opisane przemiany przeprowadzają bakterie oraz biorąc pod uwagę, że 60 do 90% białka w mięsie wołowym jest również pochodzenia bakteryjnego, to zjedzenie befsztyka w ostatecznym rozrachunku odbywa się kosztem bakterii, a skonsumowanie kotleta schabowego kosztem roślin stanowiących karmę.

14.2. Ksylan

Ksylan jest po celulozie drugim, pod względem ilości i powszechności występowania, węglowodanem w przyrodzie. Słoma i kora w 30% składają się z ksylanu; drewno drzew iglastych zawiera 7-12% ksylanu, a drzew liściastych 20-25%.

Ksylan należy do grupy węglowodanów zwanych hemicelulozami. Pod względem struktury i podstawowych jednostek budulcowych różnią się one od celulozy. Są one jednak, przynajmniej częściowo, rozpuszczalne w wodzie lub ługach. Hemicelulozy są zbudowane z pentoz (ksyloza, arabinoza) lub heksoz (glukoza, mannoza, galaktoza) oraz z kwasów uronowych. U roślin pełnią one funkcje materiałów zapasowych oraz podporowych. Termin hemiceluloza obecnie wychodzi z użycia, gdyż dużą liczbę podobnych wielocukrów wkryto u grzybów i bakterii.    '

D-glukoza

d-galaktoza

d-mannoza

COOH

D-kwas glukuronowy    o-ksyloza    L-arabinoza

Łańcuch ksylanu składa się z cząsteczek /J-D-ksylozy połączonych ze sobą wiązaniami 1,4-glikozydowymi. Można go przyrównać do celulozy, w której grupy CH,-OH zastąpiono wodorem, lecz charakteryzuje się mniejszym stopniem polimeryzacji (od 30 do 100 jednostek). Niektóre ksylany zawierają również arabinozę, glukozę, galaktozę i glukuronian. Mają zatem złożoną strukturę i w przeciwieństwie do celulozy są silnie rozgałęzione.

Wiele drobnoustrojów szybciej rozkłada ksylan niż celulozę. Liczne organizmy celulolityczne wytwarzają również ksylanazę. Nawet Sporocy-tophaga myxococcoides, która atakuje celulozę jedynie wtedy, gdy bezpośrednio styka się z jej włóknami, oraz Neocallimastix, wydzielają ksylanazę. To, które organizmy najpierw rozpoczną degradację ksylanu, zależy od czynników środowiskowych. W glebach kwaśnych dominują grzyby, a w alkalicznych i neutralnych dominują takie bakterie jak Sporocytophaga. Zdolność do wykorzystywania ksylanu jest bardzo powszechna wśród grzybów. Jest on doskonałym podłożem do hodowli pieczarek.

Niektóre bakterie (Clostridium) wytwarzają ksylanazę w sposób konstytutywny, podczas gdy u innych enzym ten jest indukowany przez ksylan. Działanie wolnej ksylanazy powoduje powstanie ksylozy, ksylo-biozy oraz związków o dłuższych łańcuchach. Enzym najprawdopodobniej atakuje cząsteczkę równocześnie w kilku miejscach.

14.3. Skrobia i inne glukany

Skrobia jest głównym materiałem zapasowym roślin. Zwykle występuje w postaci kulistych, soczewkowatych lub jajowatych granul o wyraźnie warstwowej budowie. Skrobia roślinna składa się z glukanów — amylozy (15 do 27%) oraz amylopektyny. Amyloza jest rozpuszczalna bez pęcznienienia w gorącej wodzie i jest odpowiedzialna za typowe niebieskie zabarwienie w reakcji z jodyną. Zbudowana jest z helikalnie ułożonych, nierozgałęzionych łańcuchów reszt D-glukozy połączonych 1,4-a-glikozy-dowo. W jednym łańcuchu występuje 200-500 jednostek. Amylopektyna pęcznieje w wodzie, a przy podgrzewaniu tworzy klej skrobiowy. W reakcji z jodyną daje zabarwienie od purpurowego do brązowego. Również jest poli-l,4-a-D-glukozą, lecz, tak jak glikogen, ma rozgałęzienia w pozycjach 1,6 przy mniej więcej co 25 reszcie glukozy. Oprócz tego zawiera reszty fosforanowe, jak również jony wapnia i magnezu. Skrobia z różnych

509