84942 P3109162

Część IV. Zatrudnienie i place

umowy o pracę pracodawca jest zobowiązany wydać niezwłocznie pracownikowi świadectwo pracy. Na wniosek pracownika pracodawca ma obowiązek wydać mu również opinię o pracy, powinna być ona rzetelna i opierać się na dokumentach znajdujących się w aktach osobowych pracownika oraz na okresowych ocenach kwalifikacyjnych, jeżeli są one w danym zakładzie pracy sporządzane.

15.4. Ergonomia

Dynamiczny rozwój techniki, wyrażający się również w stosowaniu coraz innych, bardziej doskonałych technicznie i bardziej wydajnych maszyn i urządzeń, powoduje, że szczególnego znaczenia nabiera dostosowanie tych maszyn i urządzeń do człowieka. Nic zawsze technicznie doskonalą maszyna zapewnia optymalne warunki ludziom, którzy ją obsługują. Zdarza się to zwłaszcza wtedy, kiedy projektanci i konstruktorzy urządzeń nie uwzględniają naturalnych warunków psychofizycznych człowieku.

Na tle konfliktów między człowiekiem a materialnym środowiskiem, niedostosowanym I dostatecznym stopniu do człowieka, powstała konieczność wyodrębnienia z nauk ergologicznych, tj. nauk o pracy ludzkiej i o człowieku w pracy, takiej dyscypliny, której przedmiotem byłaby problematyka współdziałania człowieka z urządzeniami i dostosowania ich do sprawności fizycznej i umysłowej człowieka. Przed ponad czterdziestu laty po raz pierwszy wyodrębniono z zespołu nauk o człowieku naukę nazwaną ergonomią, która zajmuje się dostosowaniem materialnych środków produkcji do psychofizycznych możliwości człowieka. To dostosowanie powinno zapewnić warunki pracy w pełni bezpieczne, wygodne i komfortowe oraz możliwie najniższy koszt biologiczny wykonywanej pracy.

Przez materialne środki produkcji, będące przedmiotem ergonomii, należy rozumieć maszyny i urządzenia, narzędzia, stanowisko robocze, a także warunki materialne środowiska pracy. np. oświetlenie, hałas, mikroklimat. Koszt biologiczny określa zdolność znoszenia przez człowieka obciążeń organizmu, wyrażających się w wielkości obciążenia fizycznego i uciążliwościach związanych z pracą mięśni, I wielkości wysiłku psychicznego wynikającego z rodzaju wykonywanych czynności oraz w stopniu narażenia na szkodliwe i uciążliwe działanie czynników materiał-nego środowiska pracy.

W praktycznym stosowaniu ergonomii wykształci! się podział na ergonomię koncepcyjną i ergonomię korekcyjną. Ergonomia koncepcyjna dotyczy działalności ergonomicznej w fazie projektowania i konstruowania materialnych środków produkcji. Celem jest takie zaprojektowanie maszyn, urządzeń, narzędzi, warunków materialnych środowiska pracy, organizacji pracy, a wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby została spełniona zasada optymalnego dostosowania pracy do psychofizycznych właściwości i cech człowieka. W warunkach rozwoju nowoczesnych metod wytwarzania ergonomia koncepcyjna nabiera szczególnego znaczenia, gdyż ■m korzyści wynikające z doskonałych parametrów technicznych maszyny czy

I konstrukcyjnymi, powodującymi niedogodność

wadami

urządzenia

i wetowane

obsługi, co uniemożliwia w;

■śct.

zmianach w już istniejących maszynach i urządzeniach lub warunkach materialnych środowiska pracy, aby dostosować je lepiej do biologicznych potrzeb człowieka. Zakres ergonomii korekcyjnej jest ograniczony. gdyż często usunięcie błędów w konstrukcji maszyn i urządzeń, które stwarzają niedogodność obsługi, nie jest technicznie wykonalne lub jest zbyt kosztowne. W przeważającej mierze przedmiotem działania ergonomii korekcyjnej są materialne warunki środowiska pracy, których poprawa wyraża się na przykład w wyeliminowaniu nadmiernego hałasu, ograniczaniu promieniowania cieplnego, mechanizacji prac ciężkich, zmierzającej do zmniejszenia obciążenia fizycznego.

Podstawą badań ergonomicznych jest specyficzny układ ..człowiek—maszyna*’, którego nazwę przyjęto z psychologii pracy. W ergonomii element maszyny w tym układzie oznacza omawiane już poprzednio wszelkie materialne środki używane do wykonywania pracy. Tak więc „maszyną” w tym znaczeniu będzie zarówno długopis. którym piszemy, jak i piec martenowsld. przy którym pracują robotnicy, oraz materialne warunki środowiska pracy. Najważniejszy problem polega na takim rozwiązaniu układu człowiek—maszyna, aby tworzył on jednolitą, integralną całość, gdyż wtedy zostanie zapewniona optymalizacja układu gwarantująca maksymalną wydajność przy możliwie najmniejszym obciążeniu pracowników.

Obciążenie organizmu człowieka związane z pracą jest sumą obciążenia fizycznego i psychicznego. Obciążenie fizyczne wynika z konieczności przeciwdziałania sile przyciągania ziemskiego i oporom mechanicznym, a jest pokonywane dzięki czynnościom układu mięśniowego. Obciążenie psychiczne jest związane przeważnie z odbiorem informacji i podejmowaniem decyzji w procesie pracy, co przebiega z zaangażowaniem uwagi i procesów myślowych lub zaangażowaniem emocjonalnym.

Ocena obciążenia w pracy fizycznej opiera się na wielu elementach decydujący*.I o obciążeniu fizycznym, spośród których można wymienić wydatek energetyczny organizmu ludzkiego, wielkość wysiłku mięśniowego o charakterze dynamicznym i statycznym, monotonię ruchów itp. Wydatek energetyczny może być ustalany na podstawie zużycia tlenu lub różnych innych metod pomiarowych, lecz najważniejsze jest określanie tego wydatku na podstawie opracowanych przez fizjologów tabel, które przedstawiają wielkość wydatku energetycznego w czasie wykonywania różnorodnych czynności. Ocena wydatku energetycznego na podstawie wspomnianych tabel, jak to twierdzą niektórzy badacze, jest stosunkowo dokładna, gdyż błąd względny nie przekracza 10%.

Dynamiczny rozwój nauki i techniki prowadzi do zmniejszenia się znaczenia pracy fizycznej. 2 wzrostu znaczenia pracy umysłowej. Każda praca angażuje ośrodkowy układ nerwowy oraz narządy ruchu, lecz w pracy fizycznej zaangażowanie czynności narządów ruchu jest przeważające. W pracy umysłowej na pierwszym piaiue zmąduje się aktywność ośrodkowego układu nerwowego, a zastosowanie aparatu ruchowego jest zwykle niewielkie i nieregularne.    ,    .

Obserwowana n. całym S wiecie od wielu lat tendencja do zwiększani. u« odział, pracowników umysłowych w ogólnej liczbie zazrodnionycł. wymaca coraz wrukhwsaej oceny