85031 IMG�48 (3)

wydostające się z kałem osoby zarażonej do środowiska zewnętrznego; zawierają one jednojądrowe, banano-ksztahne sporozoity (1.2 x 5pin), zwykle 4 w jednej oocyścle. Ponadto pierwotniak ten wytwarza cienkościenne oocysty, które pozostają wewnątrz jelita, gdzie inkjują zarażenie nowych enterocytów. Epidemiologia, rozwój i patogeneza Ten monokseniczny, występujący w różnych rejonach świata, pasożyt jest wykrywany u wielu dzikich I domowych zwierząt, a takie w komórkach jelita człowieka. W rozwoju C parna* występuje ronanaianłe bezpłciowe - sduzogonia oraz płciowe - sporogoma z gamogonią (oocysty, sporozoity). Żywność i woda. zanieczyszczone odchodami zważonych żywicieli, stanowią główne źródła inwazji C panna*, z którymi związana jest oralna droga zarażenia oocystami, zawierającymi sporozoity. Często wympąje transmisja C paman od zwierzęcia do człowieka (zoooora) oraz człowiek- człowiek. Kryptosporidioza zaliczana jest do Inwazji wodnopocbodnych; może ona przebiegać w postaci tzw. ‘biegunki podróżnych”.

U osób immunokompetenlnych, ze sprawnym układem immunologicznym, zarażenie sporocokami C pannan może powodować niezbyt groźną często łamoogreniczającą się biegunkę U osób z upołladicakm funkcji tAJadn immunologicznego o różnej etiologii oraz u małych dzieci pierwotniak ten może powodować bardzo ciężkie morfafi^ołogicznc zaburzania układu pokarmowego, a także oddechowego. Odwodnienie organizmu z łatą dużych ilości elektrolitów może prowadzić do wyniszczenia i śmierci.

Wykrywanie. Mikroskopowa identyfikacja bardzo małych oocyst C parnan w barwionym rozmazie kału jest (rudna. Polecane jest stosowanie testu ELI SA w celu wykrycia koproantygenów C parna*, szczególnie w chronicznej inwazji Zapobieganie. Ochrona wody'oraz żywności przed zanieczyszczeniem ludzkimi odchodami, wysoki poziom higieny osobistej i socjalnej może zmniejszyć ryzyko kryptosporidiozy. Prewencja jest szczególnie ważna u dzieci i innych osób z grup podwyższonego ryzyka, między innymi nosicieli HIV, osób z wrodzonym upośledzeniem odporności, a także personelu laboratoriów diagnostycznych.

Pncumocysffs carfn/i

pneumocystozowe zapalenie płuc (pneumocystiosłs)

W oparciu o najnowsze dane biochemiczne oraz wyniki badań z zastosowaniem technik biologii mokkularpcj mikroorganizm ten jest obecnie klasyfikowany jako grzybiczy gatunek opoctunirtyczny. Twrazy on formy wegttatywne oraz cyWp o średnicy 4-ópm. Jest to kosmopolityczny gatunek, lołtaHngąry się w przestrzeni wcwnąlrzpęchcrzykowcj płuc człowieka, gdzie jego namnażanie się prowadzi do zmniejszenia powierzchni oddechowej oraz infiltracji komórek, związanych z postępującym procesem zapalnym.

P. carinii maże być transmitowane bezpośrednio od osoby zarażonej do zdrowej Aogą wzkwną możliwie jeat też zarażenie cystami przenoszonymi z kurzem oraz przez zwierzęta. Wiele inwazji ma charakter Iaicntny. U niemowląt małych

dzieci oraz osób z upośledzoną odpornością może rozwijać się pncumocystozowe zapalenie płuc o ciężkim przebiegu i niepewnym rokowania Inwazja P.carinli jest najczęstsza przyczyną śmiertelnego zapalenia płuc u pacjentów z AIDS.

Cysty i wegetatywne formy P.carinii można wykryć mikroskopowo w rozmazach » popłuczyn broochoalweoUmych (BAL).

Niezbędne jest leczenie chorych. Unikanie bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną jest szczególnie ważne dla osób z grup podwyższonego ryzyka, u których konieczna jest często terapia profilaktyczna.

Aciftthąmocbd sp.

ziaminiakowe pełzakowe zapalenie mózgu (granulomatous amebie encephalitis - 6AE),

Acanthamoeba keratitis (Akantamebowe zapalenie rogówki)

Morfologia. Spośród różnych gatunków najczęściej opisywana jest Acanthamoeba castellanii Występuje ona

7 -30|im.

Epidemiologia, rozwój i patogeneza. Te pierwotnie wolnożyjące, amfizoiczne ameby znajdywane są na wszystkich kontynentach, w wodzie wodociągowej, morskiej, piaskach pustyni, glebie i powietrzu; izolowano je z wentylacyjnych urządzeń, a również z wody mineralnej, grzybów i jarzyn.

Główne drogi inwazji u ludzi - przez układ oddechowy, skórę oraz rogówkę. Zarażenie oka może prowadzić do chronicznego akantamebowego zapalenia rogówki, w większości opisanych przypadków występującego u osób, używających szkieł kontaktowych.

W opisanych dotąd ponad 105 śmiertelnych przypadkach tzw. ziaminiakowe pełzakowe zapalenie mózgu (GAB) wystąpiło u osób przewlekle chorych, z upośledzeniem mechanizmów immunologicznych, przyjmujących leki immunosupresyjne w związku z transplantacją narządów, u chorych na AIDS. Uważa się to zarażenie za inwazję oportunistyczną.

Wykrywanie. Konieczna jest mikroskopowa identyfikacja trofozoitów i cyst Acanthamoeba w barwionym preparacie (Giemsa), wykonanym z materiału, pobranego z rogówki czy skóry. Polecana jest także hodowla in vitro np. na podłożu NefTa.

Zapobieganie. Profilaktyczne działania b. utrudnia powszechność wyst&owama Acanthamoeba w środowisku człowieka.

23