85285 skanuj0013 (164)

1

168

Księga druga

II. N

miarów, kształtu ani ruchu; takie są, oczywiśM^B cząstki powietrza i wody; lecz istnieją też innej od nich bez porównania mniejsze, być może o tyle mniej* ’ sze od cząstek powietrza i wódy, o ile te' są mniejsze ód grochu lub ziarnek gradu. Przypuśćniy tedy, że rozmaite ruchy i kształty, wielkości i liczby takich cząstek, działając na różne Organy naszyJM zmysłów, wywołują w nas owe różnorodne wrażenia j zmysłowe, jakie Otrzymujemy dzięki barwom i za- j pachom ciał; że na przykład fiołek wywołuje idea barwy fioletowej i miłego zapachu, jakich doznajemy] w obecności tego kwiatka, dzięki temu, że działają na zmysły takie niedostrzegalne cząstki materialne, specjalnego kształtu i wielkości, poruszające się w różnym stopniu i na różny sposób. JNie jest wszak I bardziej niemożliwe pomyśleć sobie, iż Bóg związaji te idee z takimi ruchami, do których wcale nie są podobne, niż że złączył ideę bólu z ruchem kawałka! stali krającego nasze ciało, do którego to ruchu ta idea jest zupełnie niepodobna.

§ 14. Go powiedziałem tu o barwach i zapachach, należy przenieść także na smaki i dźwiękij oraz na inne podobne jakości zmysłowe; jakości te, j bez względu na to, jaką realność im błędnie przyfl pisujemy, w samych rzeczach nie są naprawdę] niczym innym niż zdolnościami wywołania w nas rozmaitych doznań zmysłowych i, jak powiedziałeirw zależą od cech pierwotnych, takich jak rozmiaia cząstek, ich kształt, budowa i ruchy.

j/dee cech pierwotnych su do nich podobne; Wtórnych — niepodobne

§ 15. Sądzę, że łatwo wysnuć stąd wniosek, że idee pierwotnych cech ciała są do nich podobne i że ich wzory istnieją rzeczywiście w samych ciałach }j natomjaśtTidee, j '•kie nam dają cechy wtórne, wcale

nic są do nich podobne. W samych ciałach _:nie ma [ hic. pbdbbnego~db tych idei. W ciałach, które podług nich nazywamy, jest tylko zdolność wywołania w nas tych doznań zmysłowych; co zaś w idei jest § słodkiej niebieskie lub ciepłe, to w samych ciałach, Ittóre wedle nich nazywamy, jest jedynie pewną wielkością, kształtem i ruchem niedostrzegalnych cząstek.

§ 16. O płomieniu mówimy, że jest gorący i jasny, śniegu, że jest biały i zimny. O mannie zaś, że jest biała i słodka, wedle idei, jakie w nas wywołują. Przyjmuje się pospolicie, że te jakości są w ciałach Ui kie same, jak idee w nas, i że jedne do drugich NU tak dokładnie podobne, jak odbicie w zwierciadle;

I gdyby zaś ktokolwiek był innego zdania, większość uznałaby je za bardzo dziwaczne. A jednak kto BWttży, że ten sam ogień, który z pewnej odległości daje. nam wrażenie ciepła, przy większym zbliżeniu wywoła w nas całkiem odmienne wrażenie bólu, ton powinien by śię zastanowić, jaką ma rację, by Iwlerdzić, że idea ciepła, jaką wywołał w nim Oglcć, jest faktycznie w ogniu, a idei bólu, jaką wywołuje w nim ten sam ogień w ten sam sposób,

W ogniu nie ma. Dlaczego białość i chłód mają być w śniegu, a ból nie, skóro śnieg wywołuje w nas H IRfównO tę ideę, jak tamte; ani jednego zaś, ani długiego nie mógłby wywołać inaczej, jak przez wielkość, kształt, liczbę i ruch swych cząstek masywnych.

| 17. Określone rozmiary i kształty, liczba i juch o Iii fochy, które są w ogniu lub śniegu, niezależnie od lego, czy postrzegają je czyjeś zmysły, czy nie , |ninli/rgaju; i dlatego można je nazwać cechami ^! fMęgyyyijdyjni, ponieważ rzeczywiście istnieją w tych