86417 ScannedImage 8

POSŁANIE MAHOMETA

należną cenną część łupu, ale może też otrzymała od poprzedniego męża potencjał siły, który pragnie odziedziczyć zwycięzca, Czasem też poślubia on córkę pokonanego wroga.

Ofiarowując żonę mógł mąż dokonywać tym samym gestu solidarności społecznej. W Medynie, w roku 622 ansar Sad Ibn Rabi połączył się zgodnie z wprowadzonym przez Proroka obyczajem węzłem braterstwa z emigrantem kurajszyckim Abd ar-Rahmanem Ibn Aufem, który klepał biedę. Sad ofiarowuje mu pieniądze albo jedną ze swoich żon; tamten odmawia, idzie na suk, wynajmuje się do pracy, zarabia, ile trzeba, żeby zapłacić za żonę: tyle złota, co zaważy pestka daktyla, to znaczy pięć dirhamów. Zgodnie z poczuciem bliskim poczuciu solidarności społecznej wydawało się rzeczą normalną proponowanie własnej żony gościowi.

Rozwiązanie małżeństwa

Warunki małżeństwa

W sprawie rozwiązania małżeństwa Koran opracował szczegółowe, lecz nie zawsze jasne prawidła: jest to więc jeden z tych rozdziałów prawa muzułmańskiego, w który juryści włożyli wyjątkowo dużo pracy. W Arabii przedmuzułmańskiej panowały pod tym względem różne tendencje: w większym czy mniejszym stopniu troszczono się o to, żeby utrzymać związek małżeński; bywało, że prawem zerwania go obdarzano kobietę; niemal wszędzie jednak mąż miał w pełni władzę pozbycia się żony przez oddalenie jej. Mahomet okazał się wrogi takiemu rozwiązaniu; pewnego dnia zbojkotował swoje małżonki, pozbył się obowiązku wspólnego mieszkania ze starymi żonami, będącymi jego małżonkami tylko z nazwy; żadnej z nich jednak nie oddalił. Ale obyczaj ten zbyt mocno był zakorzeniony, żeby można go było wykreślić z praw muzułmańskich. Koran tylko uregulował sprawę oddalania żon wydaniem odpowiednich przepisów.

Normalne rozwiązanie małżeństwa następuje w wyniku śmierci jednego z małżonków: z chwilą śmierci męża wdowa przechodzi pod władzę głowy rodziny męża po zastosowaniu środków ostrożności, o których będzie mowa pod koniec tego rozdziału.

Różne wypadki, a mianowicie fakty, które - jeśliby się wydarzyły wcześniej -nie pozwoliłyby na małżeństwo, rozrywały związek małżeński najpierw w oparciu o autorytet Proroka, a potem wyższego urzędnika sądowego. Wspomnimy o nich przed podsumowaniem reguł, jakie przewiduje Koran przy rozwiązaniu małżeństwa przez oddalenie.

Zasadniczym warunkiem zgody między małżonkami było: są, czy też nie są wyznawcami Proroka. Przez długi okres rozwoju nauki Mahometa było tedy dużo związków mieszanych pod względem wyznaniowym, a istnienie ich, nawet krótkotrwałe, trudno było Prorokowi akceptować. Różnica wyznań musiała w konsekwencji pociągać za sobą rozwiązanie małżeństwa.

Specjalnie ciekawy jest przypadek z roku 622, kiedy to kobiety-.wieme opuściły Mekkę i mężów i wyruszyły z emigrantami. Mahomet zbadawszy sprawę orzeka, że ich małżeństwa mają być zerwane i pozwala im zawrzeć nowy związek z którymś z wiernych zgodnie z formułą: „O wy, którzy wierzycie! Kiedy przyjdą do was kobiety wierzące, które razem wywędrowały, to wybadajcie je. - Bóg zna najlepiej ich wiarę! - Jeśli uznacie je za wierzące, to nie odsyłajcie ich do niewiernych: one nie są już im dozwolone ani oni nie są dozwoleni dla nich. Dajcie im to, co oni wydali! Nie będziecie mieli grzechu, jeśli je poślubicie, kiedy dacie im ich wynagrodzenie... Takie jest dla was postanowienie Boga!” [LX, 10]

Koran orzeka następnie, że jeśli emigranci zostawili w Mekce żony niemuzuł-manki, małżeństwo ich jest zerwane. Tradycja precyzuje, że jeśli jedno z małżonków nawróci się na islam po dopełnieniu małżeństwa, proponuje się drugiej stronie, aby zrobiła to samo, pozostawiając jej czas do namysłu, podczas którego związek małżeński zostaje zawieszony. W razie odmowy nawrócenia, małżeństwo zostaje unieważnione. Reguły te połączyły się z regułami rozstrzygającymi sprawę Al-Hu-dajbijji, kiedy to narzucone zostało wzajemne zwrócenie żon innych wyznań. W ten sposób potwierdzała się różnica między terenem islamu a terenem wojny: zerwanie węzłów małżeńskich dokonywało się wówczas samo przez się.

Często jakaś kobieta prosiła Proroka o unieważnienie małżeństwa, ponieważ mąż nie wypełnił jakiegoś punktu kontraktu, na przykład, że nie weźmie innej małżonki czy konkubiny. Kobieta odzyskiwała wtedy wolność.

Małżonkowie mogą się też zgodzić na porozumienie bądź separację: „Jeśli kobieta obawia się złego traktowania lub obojętności ze strony swojego męża, to nie będą mieli grzechu, jeśli dojdą między sobą do zgody”. [IV, 128]

Tradycja posuwa się nawet do mówienia o decyzjach Mahometa, dających pozwolenie kobiecie na odebranie swojej sukni weselnej, chul; odtąd słowo to oznacza ów sposób rozwiązania małżeństwa. Pewna kobieta powiedziała Mahometowi: „Nie mam nic do zarzucenia mężowi pod względem religii ani charakteru, ale znieść go nie mogę. - Czy oddasz mu sad, który ci ofiarował? - Oddam”. I uczeni dyskutują nad istotną przyczyną takiego rozwiązania małżeństwa.

W razie zaginięcia męża w podróży czy podczas wyprawy wojennej obyczaj zmniejszył do roku termin czteroletni, który niegdyś był okresem oczekiwania. To termin, podczas którego właściciel zbiegłego niewolnika czy zgubionego przedmiotu zachowuje w stosunku do niego czasowe prawo.

443