87207 wstęp do teorii polityki img 25

29

racyjne mogą przyczyniać się do zapewnienia efektywności i racjonalności tej polityki. Mogą też z braku tych cech lub niedbałego wykonywania powierzonych •_¹n obowiązków - narażać swój kraj na szkody moralne i polityczne, a nawet na straty materialne. Przykładów tej drugiej sytuacji można wiele znaleźć w państwach, które świeżo odzyskały niepodległość lub są po przewrotach politycznych czy rewolucjach. Spostrzeżenie to dotyczy również sytuacji w polskiej służbie zagranicznej i dyplomacji po 1918,1944 i 1989 roku.

Szczególnie niekorzystne i politycznie nieodpowiedzialne jest zastępowana sprawdzonych w pracy zawodowych dyplomatów nowymi ludźmi, których posy ła się do resortu spraw zagranicznych, dlatego, że zostali wyeliminowani z życia politycznego kraju, bądź że są „kombatantami” (a także ich krewnymi lub kolegami) z czasów walki o nowy porządek polityczny. Szkody, jakie przynoszą oni krajowi, funkcjonując w sferze polityki zagranicznej, są często trudne do odrobienia przez wiele lat.

3. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe)

Autorzy piszący na temat uwarunkowań polityki zagranicznej zazwyczaj koncentrują swoją uwagę na analizie czynników wewnętrznych, pozostających w geograficznej przestrzeni państwa. Przestawiając natomiast uwarunkowania zewnętrzne. rzadko podejmują próby ich dalszej systematyzacji⁵¹. Joseph Frankel odwołuje się r. i ko do tradycyjnego podziału środowiska międzynarodowego na sektor fizyczny społeczny. Twierdzi on. że uwarunkowania o charakterze fizycznym stwarza ziemia ako zmodyfikowana przez człowieka natura, zaś sektor społeczny jest wynikiem woli państw, bądź struktury „społeczności międzynarodowej". Zazwyczaj obie części środowiska międzynarodowego rozpatrywane są równocześnie, ale czasami jeden wyraźnie dominuje⁵². Dodajmy, że tym dominującym jest sektor społeczny (polityczny).

W sytuacji, kiedy wcześniej opowiedzieliśmy się za rozgraniczeniem uwarunkowań wewnętrznych (krajowych) od międzynarodowych, należałoby teraz skoncentrować uwagę na analizie elementów „społecznych” środowiska zewnętrznego. gdyż to do nich adresowana jest polityka zagraniczna państwa. Najważniejszą część tego sektora środowiska zewnętrznego stanowi system stosunków międzynarodowych, potocznie nazywany systemem międzynarodowym. W tym kontekście uży teczne wydaje się odwołanie do typologii W. F. Hanriedcra, który' dzieli ^warunkowania (referents) polityki zagranicznej państw na trzy grupy: wewnętrz-ae. zewnętrzne i systemowe. Zdaniem tego autora cclc polityki zagranicznej państwa są formułowane i adresowane do innych „specyficznie identyfikowanych ak-aorow”³⁵. Istotą uwarunkowań zewnętrznych są odniesienia systemowe.

1

Zob. Organski, op.ch., s. 89-91.

- Frankel, The Makingo/Foreign Polic}-..., s. 56-64. ° Hanrieder, op.ciL, s. 115-119.