84484 Obraz
2 4

l<_ l/s&rj) ll/rrA* lU

w zamian za pieniądz krajowy, skutkiem czego malejąca jego podaż powstrzyma deprecjację kursu. Jednak przy tej operacji zasób rezerw walut obcych zmniejszy 13£X>peracje wyrównawcze są zatem instrumentem przeciwdziałającym niepożądanym zmianom kursu walutowego, które prowadziłyby do ujemnych skutków dla gospodarki, mimo że zmiany te samoistnie równoważyłyby bilans płatniczy.

O ile na przepływy kapitałów krótkoterminowych mają wpływ głównie czynniki koniunkturalne, to podejmowanie inwestycji bezpośrednich za granicą uwarunkowane jest przede wszystkim czynnikami długofalowymi. Oczywiste jest, że w okresie pomyślnej koniunktury wysoka stopa zysku przyciąga zagraniczne inwestycje bezpośrednie, odwrotnie niż w okresie recesji. Jednak w odróżnieniu od kapitałów krótkoterminowych wycofanie lokaty długoterminowej (a taką są inwestycje bezpośrednie) na skutek krótkotrwałych wahań w koniunkturze z reguły bywa trudnym.

Reasumując można stwierdzić, że o ile handel zagraniczny jest kanałem przenoszen[ajyąhań-J(emTunkturalnych, to przepływ kapitałów utrwala istniejący w danym kraju stan konjunktwy.

6. Skuteczność polityki stabilizacyjnej w gospodarce otwartej

Współczesne gospodarki rynkowe to gospodarki otwarte, czyli takie, w których ważną rolę odgrywają transakcje z zagranicą. Oznacza to, że w coraz większym stopniu na sytuację wewnętrzną kraju mają wpływ: wymiana towa-rowo-usługow'a i przepływy kapitałów, co determinuje skuteczność polityki ekonomicznej, podejmowanej przez rząd w celu zachowania równowagi makroekonomicznej. Jej osiągnięcie będzie możliwe, jeżeli równowadze wewnętrznej będzie towarzyszyć równowaga w gospodarce otwartej, tzn. gdy występuje równowaga na rynku dóbr i usług, rynku pieniądza oraz równowaga bilansu płatniczego. Model rówmowagi w gospodarce otwartej znany jest pod nazwą modelu Fleminga-Mundella²¹. Osiągnięcie jednoczesnej równowagi nie jest zadaniem łatwym. Obok tendencji do równowagi mogą bowiem pojawiać się, o czym była już mowa wcześniej, zjawiska prowadzące do nierównowagi, mające swe źródła w koniunkturze wewnętrznej, polityce ekonomicznej czy handlu zagranicznym.

²¹ Por. szerzej: M. Garbicz. E. Golachowski, Elementarne modele makroekonomiczne, AGH, Warszawa 2001, s. 85-88.

Jak wiadomo, w gospodarce zamkniętej (bez uwzględnienia wymiany z zagranicą) polityka ekonomiczna, tj. pieniężna i fiskalna, niezależnie od większej czy mniejszej jej skuteczności pozwala stabilizować dochód narodowy i przywracać równowagę w gospodarce.

Poniżej zostanie przedstawiona ocena skuteczności polityki gospodarczej w gospodarce otwartej, przy założeniu doskonałej mobilności kapitału oraz rozróżnieniu systemu kursów walutowych. Analizę rozpoczniemy od systemu stałych kursów walutowych. Należy pamiętać, że w tym systemie ceny walut są ustalane i utrzymywane przez interwencję rządową. Ponadto kraj, który stosuje ten system, musi przyjąć reguły gry narzucone przez gospodarkę światową i podporządkować własną gospodarkę równowadze zewnętrznej. Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna może być zachowana, gdy stopa inflacji w kraju i zagranicą jest jednakowa. | W systemie stałych kursów walutowych saldo bilansu płatniczego ma wpływ na wielkość podaży pieniądza krajowego, dlatego bank centralny, w celu wyeliminowania tego wpływu, dokonuje omówionej wyżej sterylizacji, czyli operacji otwartego rynku. Można zatem zadać pytanie, jaki rodzaj polityki makroekonomicznej jest skuteczny w warunkach stałego kursu walutowego i przy doskonałej mobilności kapitału. Praktyka życia gospodarczego pokazuje, że w tych warunkach stosowanie polityki gospodarczej jest ograniczone. Doskonała mobilność kapitału pow oduje, że rząd nie jest w stanie rów nocześnie utrzymać w równowadze rynku pieniężnego i kursu walutowego. Z tego powodu musi on uznać konieczność istnienia.takiej podaży pieniądza, przy której stopa procentowa osiąga poziom światowy. W konsekwencji oznacza to, że w razie potrzeby może nie zadziałać mechanizm sterylizacji i dlatego, gdy rząd chce stabilizować koniunkturę w warunkach stałego kursu wajdtowego i dosko-nałej~mobilności kapitafunie osiągnie pozytywnych.Wyników przy zastosowaniu narzędzi polityki'monetarnej, gdyż efekt, tłumienia będzie wysoki. Ponadto w tych' warunkaefr efekty stosowanej polityki ekonomicznej przez dany kraj nie są neutralizowane w krajach otoczenia. Skutki zastosowanej polityki wpływają nie tylko na sytuację wewnętrzną danego kraju, ale kanałami eksportu i importu wywołują określone konsekwencje i tym samym powodują określone zachowania zwrotne. Jedne wynikają ze zmian aktywności gospodarczej, które wystąpiły zagranicą, drugi rodzaj oddźwięku to reakcja władz w kraju otoczenia*². Można to wyjaśnić następująco: w warunkach powyższych wykorzystywanie przez władze narzędzi polityki monetarnej jest nieskuteczne, ^fesli rząd na przykład chce pobudzić gospodarkę i w tym celu bank centralny zwiększa podaż pieniądza, to aby rynek pieniądza był w równowadze, spada stopa procentowa. Obniżka stopy procentowej wywoła wzrost popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego, w wyniku czego wzrośnie produkcja i dochody^Część dochodów zostanie prze-

²² Szerzej w: D. HObner, M. Lubiński, W. Małecki, Z. Matkowski, op. cii., s. 188.