badania7

I). Chlebna-Sokól, D. Kardas-Sobóntka

zapalenie wątroby, żółtaczkę mechaniczną lub stany przebiegające z cholestazą wewnątrzwątrobową.

Obniżenie aktywności FZ spotyka się w hiperwitaminozie D i we fluorozie szkieletu, w których występuje zwiększona mineralizacja kośćca, a poza tym we wrodzonej hipofosfatazji oraz w stanach znacznego niedoboru magnezu (Mg jest aktywatorem tego enzymu).

Glukoza w surowicy

Stężenie glukozy w surowicy określane jest jako glikemia; najczęściej jako prawidłowe podawane są wartości na czczo w zakresie od 3,3 do 6,6 mmol/1 (60 - 120 mg/dl). Stężenie to zależy od wieku dziecka (stąd duża rozpiętość normy) i czasu od posiłku do badania. U dzieci znacznie częściej występuje hipo- aniżeli hipcr-glikemia.

Hipoglikemią określa się stan zmniejszonego stężenia glukozy we krwi, wynoszącego mniej niż 2,2, mmol/1 (40 mg/dl). Do niedawna dla noworodka, a zwłaszcza wcześniaka, podawano znacznie niższe wartości glikemii - odpowiednio: 30 i 20 mg/dl. Obecnie uważa się, iż niezależnie od wieku stężenie 40 mg/dl jest wartością graniczną, zarówno dla włączenie leczenia, jak też postępowania diagnostycznego. Hipoglikemią jest stanem zagrożenia życia, chociaż u najmłodszych dzieci może przebiegać bezobjawowo. Najbardziej charakterystyczne objawy hipo-glikemii to senność, prowadząca do utraty kontaktu z otoczeniem, a nawet śpiączki, drżenia i drgawki; poza tym bladość, pocenie się, uczucie głodu, tachykardia, ból głowy, zaburzenia koncentracji i podwójne widzenie, które przy utrzymywaniu się hipoglikemii poprzedza utratę przytomności.

Przyczyny hipoglikemii u dzieci są liczne i bardzo różnorodne. Należałoby wśród nich wyróżnić: hormonalne (nadmiar insuliny, niedoczynność tarczycy, nadmiar glukagonu), bloki enzymatyczne przemiany węglowodanowej (m. in. galaktozemia, fruktozemia, gli-kogenozy) i inne genetyczne choroby metaboliczne (m. in. ty-rozynemia, choroba syropu klonowego), a także upośledzenie wchłaniania jelitowego oraz uszkodzenie wątroby i mózgu.

Szczególnego podkreślenia wymaga hipoglikemią u noworodka, która może być wywołana przejściowym i nieproporcjonalnym wyrzutem insuliny (erytroblastoza płodowa, noworodek matki z cukrzycą), wyczerpaniem zapasów glukozy (u wcześniaków) lub zwiększonym zużyciem kalorii (stres, oziębienie, niedotlenienie, zakażenia) albo wynikać ze wspomnianych wcześniej zaburzeń endokrynologicznych, genetycznych czy metabolicznych (przetrwała hipoglikemią noworodka).

Hiperglikemia u dzieci stanowi głównie wskazanie do badań w kierunku cukrzycy; wdąże się z niedoborem (lub brakiem) insuliny. Nadmiar glukozy w^r surowicy spotyka się także przy nadmiarze glikokortykosteroidów' (endogennym lub egzogennym w czasie leczenia), nadczynności przysadki ze zwiększonym wydzielaniem ACTH lub hormonu wzrostu.

Wskaźniki “ostrej fazy” (OB, mukoproteidy, białko ClłP)

Opadanie krwinek czerwonych (odczyn Biernackiego,

OB) zależne jest od nasilenia we krwi zaburzeń w składzie białek, liczby i wielkości poszczególnych elementów morfotycznych (przede wszystkim erytrocytów) oraz zmian fizykochemicznych i wielu innych czynników nie do końca poznanych.

Przyspieszone opadanie krwinek jest prawie zawsze wyrazem istnienia klinicznie jawnej lub utajonej patologii. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że stwierdzenie prawidłowego OB nie wwklucza obecności choroby.

Opadanie krwinek czerwonych oznaczone w rurkach Wester-grena nie powinno przekroczyć 10 mm w ciągu pierwszej godziny (“jednocyfrowe OB”); wartość tę odczytuje się z podziałki na rurce.

Szczególnie w^rysokie wartości OB stwierdza się w: kola-genozach, ostrych stanach zapalnych, zespole nerczycowym, nowotworach oraz gammapatiach monoklonalnych (m. in.