img424 (5)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

Rozstrzygającym dla rozpoznania dysplazji lub zwichnięcia jest ocena ultrasonograficzna stawów biodrowych, a w trudnych przypadkach zdjęcie rentgenowskie.

Obecnie wyjątkowo stwierdza się zwichnięcie biodra dopiero u dzieci starszych. Podejrzewa się je przy obecności skrócenia kończyny dolnej, ograniczenia odwodzenia uda, utykania lub „kaczkowatgo chodu” i dodatniego objawu Trendelenburga -opadania miednicy po stronię nięobciążonej (zdrowej) podczas stania na kończynie ze zwichnięciem.    ^x

2.2. Badanie szczegółowe

2.2.1. Badanie głowy i szyi

Podczas oglądania zwraca się uwagę na kształt i wielkość głowy, stosunek mózgoczaszki do twarzoczaszki, symetrię obydwu połów, szczególnie w zakresie twarzy, fałdy nosowo-wargowe, stan policzków i wyraz twarzy. Widoczne mogą być także uwypuklenia lub zapadnięcia w kościach czaszki, wykwity na skórze, rozszerzenia naczyniowe, blizny, u niemowląt tętniące ciemię.

Głowa ma kształt okrągły, przy czym u niemowląt, zwłaszcza u noworodków, twarz stanowi 1/3, a nawet 1/4 jej część. W miarę wzrastania twarzoczaszka powiększa się, co sprawia, że u osób dorosłych stanowi ona co najmniej połowę wielkości głowy. Wyróżnia się czaszkę średnio-, długo- i krótkomiarową, ale podział ten, opartję.na pomiarach antropometrycznych, nie ma istotnego znaczenia klinicznego.

Wielkość głowy dziecka może być oceniana na podstawie pomiaru obwodu głowy odniesionego do odpowiednich dla wieku wartości prawidłowych (tablice lub siatki standardowe i centylowe). Pomiaru dokonuje się za pomocą taśmy krawieckiej przez guzy czołowe i guzowatość potyliczną zewnętrzną. U noworodka głowa stanowi 1/4 część całej długości ciała, u osoby dorosłej tylko 1/8.

Najczęściej przyczyną nieprawidłowych kształtów głowy są wrodzone zaburzenia rozwoju kości czaszki (czaszka wieżowata w niedokrwistości mikrosferocytarnej) lub mózgu (czaszka trójkątna w pierwotnej hipoplazji części czołowej mózgu) oraz przedwczesne zarastanie szwów czaszkowych. Szwy czaszkowe są miejscem wzrastania kości czaszki (powiększania się szerokości i długości głowy) i czas ich fizjologicznego zarastania wiąże się z zakończeniem rozwoju somatycznego. Przedwczesne zarastanie, z reguły wrodzone, o nieznanej przyczynie, może dotyczyć jednego, kilku lub wszystkich szwów; w tych przypadkach zawsze dochodzi do zniekształcenia i różnych postaci ścieśnienia czaszki (łódkogłowie, krótkogłowie, skośno-głowie i stożkogłowie). Czaszka kwadratowa - z dużym pogrubieniem guzów czołowych (i czasem wytworzeniem guzów ciemieniowych) spotykana jest w krzywicy niedoborowej.

Trzeba pamiętać, iż asymetria w rozwoju kości czaszki może być także skutkiem jednostronnego układania niemowlęcia.

Przedgłowie spotykane jest u noworodków jako efekt związanego z samym porodem obrzęku tkanek miękkich głowy (stożkowate asymetryczne zniekształcenie). Krwiak podokost-nowy rozpoznajemy natomiast wtedy, gdy zgrubienie nie przekracza granicy kości (szwu).

Nieprawidłową wielkość głowy charakteryzują dwa rodzaje zaburzeń: wielkogłowie i małogłowie.

O wielkogłowiu (makrocefalia) mówi się wówczas, gdy obwód głowy przekracza 90 centyl odpowiedniej do wieku normy. Może być ono fizjologiczne (uwarunkowane konstytucjonalnie - występuje w rodzinach oraz u wcześniaków) i patologiczne. Najczęstszą przyczyną patologicznego wielkogłowia u noworodków i niemowląt jest wodogłowie. Zaburzenie to

43