42003 img422 (7)

D. Chlebna-Sokól D. Kardas-Sobantka

•    czynniki zanalne - obrzęki m. m. stawów, powiek i innych

części twarzy;

•    alergia - pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy;

•    zaburzenia krążenie ^i/h,h l^irr\fy - obrzęki występują

głównie na kończynach.

Odma podskórna to obecność powietrza w luźnej tkance podskórnej. Widoczne jest powiększenie tej okolicy i wyczuwalne pod palcami trzeszczenia. Występuje jako powikłanie zabiegów na krtani i tchawicy, po urazach klatki piersiowej (złamania żeber, rany kłute i postrzałowe).

2.1.4. Węzły chłonne obwodowe

Oglądaniem i dotykiem oburącz bada się następujące symetryczne grupy węzłów chłonnych obwodowych: potyliczne, karkowe, zauszne i przeduszne, szyjne (tylne szyi'i przednie), podżuchwowe i podbródkowe, nad- i podobojczykowe, pachowe, w zgięciu łokciowym, pachwinowe i w dole podkolanowym.

Poza umiejsowieniem należy określić takie cechy wyczuwalnych węzłów, jak: bolesność przy dotyku, wielkość i kształt, występowanie pojedynczo czy w pakietach, konsystencja, ruchomość, przesuwalność względem podłoża i skóry, syme-tryczność, obecność chełbotania, przetoki oraz wygląd skóry nad węzłami.

Ze względu na duży udział układu limfatycznego w mechanizmach obronnych węzły chłonne są prawie zawsze wyczuwalne u młodszych dzieci.

Powiększenie węzłów występuje bardzo często; towarzyszy większości zakażeń i utrzymuje się długo po ich ustąpieniu. Jest także charakterystyczne dla różnych chorób rozrostowych.

Nadmierne ucieplenie i zaczerwienienie skóry w okolicy zmienionych chorobowo węzłów chłonnych jest typowe dla ostrego zapalenia. Pasmowate zaczerwienienie świadczy o zapaleniu okolicznych naczyń chłonnych. Niektóre procesy zakaźne (gruźlica węzłów chłonnych, promienica) doprowadzają do zropienia węzła, a następnie samoistnego opróżnienia się jego zawartości przez skórę, co prowadzi do powstania przetoki.

Węzły chłonne ulegają łatwemu przesuwaniu w stosunku do otoczenia w procesach zakaźnych krótko trwających, natomiast w zakażeniach przewlekłych lub chorobach nowotworowych (ziarnica złośliwa, przerzuty nowotworowe, mięsak) - mogą zrastać się z otoczeniem.

Spoistość węzła w pewnej mierze również zależy od czasu trwania procesu; nie jest to jednak regułą. I tak np. w różyczce stosunkowo niewielkie węzły chłonne, wyczuwalne za uszami i na potylicy, sprawiają wrażenie twardych, o konsystencji ziarna grochu, choć choroba ma przebieg ostry, krótkotrwały. Bardzo twarde węzły są typowe dla mięsaka oraz przerzutów raka, mniej twarde - we włóknieniu na tle gruźlicy. Węzły bardzo miękkie (zwykle przed pojawieniem się chełbotania) są charakterystyczne dla chorób powodujących ich ropienie.

Jeżeli w okolicy węzłów dochodzi do znacznych zmian obrzękowych, ich struktura jest trudna do wyczucia, gdyż tkanki węzła zlewają się ze zmienionym otoczeniem. Jest to często dostrzegalne wzrokiem i przybiera w niektórych chorobach, jak błonica i niekiedy płonica, obraz opisywany jako „szyja Cezara” lub „szyja prokonsula”. Obrzęk szyi w okolicy podżuchwowej jest również widoczny w anginach paciorkowcowych o ciężkim przebiegu i mononukleozie zakaźnej.

Bolesność towarzyszy węzłom chłonnym zmienionym zapalnie i może być odczuwana zarówno subiektywnie, jak i podczas badania dotykiem. Samoistne pobolewanie węzłów chłonnych za wyrostkiem sutkowatym, pojawiające się przed wysypką, jest nieraz pierwszą dolegliwością chorego na różyczkę. Bardzo bolesne, także przy badaniu dotykiem, mogą być węzły w angi-

39