IMGV51 41

HSesaasaMSw

alisiyanej (N. 67. 172. 215-218. 320-3241. o tvlc « W>«/u

hrobugo Orna:.-, wyratna jest takie mwaąjn stylów pozalite-mkich - zwłaszcza gazetowych Gdy Miciński parodiuje 'do. lekty powieściowe. Jaworski przedmiotem utylizacji porody, stycznych czyni wszelkie gatunki piśmiennictwa — nawet parodio stylu gazetowego ma kilkanaście wariantów Jaworski aktualizuje cały paradygmat stylistycznych możliwości prozy. W jego powieści narracja deklinowano jest P"** wszystkie stylistyczne przypadki Zasadą zmiany stylo w tej powieki jest kontrastowe zestawianie konwencji znajdujących na przeciwnych biegunach estetycznych tuerarclui. Obok wielo-słowia pojawia się styl protokolarny, ot** archaizacji - modernizacja. obok wypowiedzi filozoficznej - konwencja pub-licystyczna, obok mowy wykwintnej ~ Żargon lub gwara.

Nietrudno uzasadnić, ze reguła kontrotu obejmuje wszystkie pietra powieki Jaworskiego, od drobin leksykalnych po makrozdanenia powieści » problematykę degradacji najwy. zszyrh wartości kultury (Ten ostatni wątek czyni powieści Witkacego i Jaworskiego wyjątkowo bliskimi - Tak silne nasy-cenie powieści różnymi stylami miało, oczywiście, cel zupełnie inny nit dążenie do wielostylowości W powieści XIX wieku i myślę tu o stylizacji na język postaci, a więc elementach punktu widzenia, mowy pozornie załetnej, skazie etc ■ W „powieści-worku* (tu: Jaworskiego) wielottylowok jest zjawiskiem z zakresu działań metapowieściowych i pełni funkcje degradacji języka powieści jako elementu dzieła sztuki literackiej W stylu właśnie najsilniej widoczna jest typowa dla tych powieści swoista poetyka byłej a k o ś c i Niezależnie od późniejszych uzasadnień Witkacego, powieść Jaworskiego zbudowana jest ze j lepów" stylistycznych, gatunkowych i fabularnych Właśnie one ujawniają całkowite odejście od zasady powieści owego decorum, co z kolei stało się powodem licznych ataków krytyki (pisałem już o tymi.

Nastawienie na parodię miało też zasadnicze znaczenie kompozycyjne. Parodiowane style i konwencje nabrały charakteru autonomicznego i jakby wyzwoliły się spod dominacji opowiadanej historii Toteż w „powieśri-worku” (zwłaszcza u Jaworskiego) jest wielo całkowicie „zbędnych" epizodów sty-

:OMHROW*C*ZA

.Ci* 'i

CZJi^e 1

„,,_r- >vnBEC

r«ł H» ■ ■

POWIEŚCI WOR K A

l.-«_yŁ-„_yc^ .Pov,ie.« worek’ «no.j    w_S^vv^3S^,“"‘"

nor    f u n k c j o o » I n o A c i elementów wypowiedz, nar-

rucyjn«-i —— typowy znrówn** dln prory ^AłA* J"^K ■    wieku.

W J«!| miejsc*- funkcjonuje w _|»owicńcl-worku" zaHuda a m -

pl i n k ncj i - Bynloktyccny korelat .workowatoAci" a .*|«-

pu" Wiiłdof"”. ^•’ XIX-wifc*nn nobilitacja powioAci wyrap.al;, ■ię m.in. piirównsniami powioAci z róznytn■ dziedzinami wiedzy. «tnd ambicje ucnynauua * powieści dobrze napi.aneifn atudium obycząjowego. aocJolo_Kic*nego. ••tnogr«nczne_Ko Do

powszechnie jako

.    .    -- --—---lei pocnawczvch-

Tilycznych. °^5*^Ją,°^wych: Psychologicznych.

Tymczasem XIX-w«ecz»iej n o b 1 lita pneciw-tawiu degradacją poetyki

Łocno w metopowieicowej formule Wiu_a„._K0. _Wor,._{k Ht}

nadziewanie ^K,f‘

działów zwoj powl

ailliłioaii -----------•--llCTglł. * -

dziś przecież wnrtoftc powieści określana i -literacka realizacja poznliterackich warto-

kl

po-

moralnych e/c.

^ci ¹    -P« * wi eftc - wure k "

_w .S^{ntUnku Je}-t onn j_ue

Witkacego- w orek proces twrtrczy określ:

|ęj0slcB puHztctowoj" <WO. 539>3C. „ _ied,._ .aonazw,_r -zlepkiem wycinków

jaki

189). .Worek", .kiszka' iami«* njijbardzi i m etatekntowych

<WO prozy na P°^z gnie poetyki i

.zlepek - podwazi

J elementarnym. bo formuł powieści

prasowych^-»J iatnieni* w pt aazczy-

D

t*arrat<rr

We wszystkich omawianych utworach dyskusje ze wap^t. czesną kultura należią “° częstych elementów mowy własne, narratora. We fragmentach dygresyjny, h narrator wymienia dziesiątki postan literackich. °*^ób tyjących » nieżyjących, autorów dziel literackich z naukowych. ozobistości życia publicznego. przywołuje ogromną _ liczbę cytatów z literatury po-wsiechnej i polskiej * •** *> najczęściej cytowana jest literatura romantyczna). Narrator mam lub ustami bohaterów swej po. wieóó podejmuje dyskusje z zakresu historii. kryrtyki hterac-kiej. filozofii, bieżących spraw poi i tycznych. naukowych

“**— ° -*--------    —°=>- -yp.b,»„rch

95