IMGv53

j tj. analityczn\ oądź współczesny o nachyleniu syn-

Dzieci przyswajają sobie określone kwantum słów, z których później są budowane zdania według programu. Jednym z prekursorów tego podejścia był R. A. C. Sicard. Współcześni surdopedagogowie, opraco

wując metody kreatywne w pracy z dzieckiem, nawiązują zwykle do r J|iim istj mn j ransformacyjaej gramatyki N. Chomsky’ego.

W podejściu imitatywnym za punkt wyjścia na/uki dziecka przyjmuje się mowę potoczną — mowę otoczenia. Język nie jest programowany. Wychodzi się ż założenia, że dziecko .przez naśladowa-I nie prędzej czy później powinno się nauczyć wyrazów i zdań określających przedmioty, którymi się posługuje i sytuacje, które /przeżywa. A_ Lowe, powołując się na A. G. Bella (1847—h9Q2) .podkreśla, że pierwszym przedstawicielem tego właśnie imitatywnego podejścia był! G. Dalgarno. pośród znanych nam w kraju zwolenników tego podejścia należałoby wymienić m. in. F. M. Hilla (1804-—1874), G. Forch-hammera (1861-—1988), H. Herlina (1887—1930), M. Grzegorzewską (1888—1967).

M et od a reflekty wna łączy cechy metod imitatywnych ze ściśle ustaloną kolejnością przyswajania przez dziecko niesłyszące materiału językowego “charakteryzującą metody kreatywhe. Jej najwybit-i propagatorem jest Aniony van Uden Metoda (macierzysta : (matemal reflective"method) jego autorstwa polega na rozwijaniu wypowiedzi dziecka w naturalnych sytuacjach: nauczycielka wprowadza te słowa lub zdania, które dziecko pragnęłoby wyrazić, przy czym zwraca uwagę na rytmiczność -wypowiedzi dziecka. Wypowiedzi te są następnie zapisywane. Dziecko z pomocą nauczycielki wykrywa reguły językowe w dwu etapach: najpierw w podanych na tablicy i zapisanych w zeszycie wypowiedziach własnych, a następnie podczas kon-penscjL W Poisce podobną metodą jest metoda naturalno-■^ramatyczna Ireny Stawowy-Wojnarowskiej¹*. Metoda ta łączy cechy metod programujących rozwój języka i mowy dziecka oraz metod wykorzystujących naturalne potrzeby ucznia i wyima-gmryrłi dostosowania .programu nauczania do naturalnych sytuacji, w jakich jgpcjra się znajduję..

Obok wymienionych trzech sposobów rozwoju języka, wyróżniamy

■ A. van Uóea, A worki of ianguage jor deaf chUdren. Part 1, Basic prin-.A marrmst refleetne metłtod, Rotterdam University Press 1970; A. van

___i Lmnęuoge deoelopment m school-oge chddren, Paris 1974.

I I 8t««ow/-Wo]narr>wMa, Metoda naturalno-yramatyczna w nauczaniu

trzy sposoby rozwoju umiejętności posługiwania się mową Odwołują się one bezpośrednio do indywidualnych zdoTńdScT do wykorzystywania, fizjologicznych i psychologicznych^ męcham usprawniania, kompensacji „i korektury za pośrednictwem sTuchu, dotyku i kinestetyka. Podstawowym celem kompen* sacjFw obrębie uszkodzonego analaSatora słuchu, a także kompensacji uszkodzonego słuchu za pośrednictwem zmysłów dotyku, wzroku i czucia wewnętrznego, jest umożliwienie dziecku -^fryłftfrojntroli. a więc sprzężenia I zwrotnego dotyczącego wyrazistości artykyląeji (akcent, melodia, rytmicz- I ność), oraz jej korektury. W związku z tym celem, większość teoretyków i praktyków podkreśla” znaczenie polisensorycznego podejścia w kształceniu niesłyszących. Bodźce dźwiękowe bowiem mogą ,być wykorzystywanej] bezpośrednio za pomocą zachowanych resztek słuchu oraz mogą być odbierane pośrednio za pomocą dotyku, np. przez „mówienie do ręki” bądź postrzeganie drgań wibratorów. Artykułowane wypowiedzi słowne mogą być zatem postrzegane za pomocą słuchu, doznań kin estetycznych, dotykowych, za pośrednictwem lustra artykulacyjnego, magnetowidu.

HPumktem wyjścia w procesie rozwoju mowy są: głoska, sylaba bądź całości językowo-słowne.-

Metodę, która w początkowym rozwoju mowy dźwiękowej uwzględniała głoskę (niem. Einzellaut) wprowadził J. Vatter^M (1842—1916). Współcześnie jest ona kontynuowana w Stanach Zjednoczonych przez M. McGinnis¹⁵. Zgodnie z tą metodą, zwaną Association Phoneme Unit Method, dziecko najpierw uczy się poszczególnych głosek (fonemów), z których następnie składa sylaby a z nich wyrazy.

Metody, w których w nauczaniu mowy dźwięikowej nawiązuje się do sylaby (niecm. Sprachsilbe, ang. Multisensory Syllaibic Method) charakteryzują się polisensorycznym podejściem wykorzystującym zmysły: wzroku, dotyku, kin estetyczny oraz resztki słuchu. A. Lowe podkreśla, iż rzecznicy tych metod z reguły nawiązują do zasad fonetyki. Przyjmują także, że dziecko nie może dobrze mówić postrzegając mowę jedynie za pośrednictwem słuchu (undsensory approach) uzupełnianego odczytywaniem z iust. Dlatego też twierdzi się, że niezbędne jest świadome wzbogacanie pojedynczych głosek i sylab Wśród współczesnych twórców metod nauczania mowy, będących rzecznikami omawianego podejścia, można wymienić np. prace K. Schultego¹⁷ i F. F. Raua

.¹⁴ J. Vatter, Die reine Laytsprachmethode, Frankfurt 1911,

¹⁵    M. McGinnis, Aphatic children — identification and education by the association method, Washington D.C. 1963.

¹⁶    A. Lfiwe, Gehortbse und Schwerhórige, jw., s. 193.

¹⁷    K. Schulte, H. Roesler, H. Ding, Akustovibratorische Kommunikationala-hilfe, Kettwig/Ruhr 1969.

¹⁸    F. F. Rau, The concentric method of teaching deaf and dumb childrtn to speak [w] A. Ewing (ed.), The modem educational treatment of deafnets, '^kMmVt-chester University Press 1960, Repl. 1963.

1

Wybrane zagadnienia. Warszawa 1983, ODN.