IMGT34

ffotw*/ psychiczny / wychowanio 1

Mtwycw. jut do 5 roku życia dzieci przyswajają sobie | wssysłkte formy deklinacji I koniugacji, jednak jeszcze maja prawo popełniać pewne błędy wymowy, jak np. seplenić. tj. wadliwie wymawiać w poszczególnych słowach takie dźwięki, jak: sz, ci, i, dż; wadliwie wymawiać głoskę „r", a także upraszczać trudniejsze grupy spółgłoskowe (np. „pcoła" zamiast „pszczoła").

Słownik dziecka w wieku przedszkolnym rozrasta się do ponad 4 tysięcy słów. Mieści on w sobie już nie tylko nazwy przedmiotów i zjawisk, dostrzeganych w coraz to szerszym otoczeniu, ale także zawiera wyrazy o znaczeniu bardziej abstrakcyjnym (jak np.: prawda, cierpliwość, przyjemność, kształt itp)., których w pełni dziecko jeszcze nie rozumie, ale jednak już zaczyna się nimi posługiwać, jakkolwiek zasadniczo mowa jego w tym okresie — po fazie mowy sytuacyjnej — wchodzi w fazę mowy konkret no-wyobrateniowej, a nie abstrakcyjnej, której rozwój obserwujemy dopiero u dzieci w wieku szkolnym.

Cechą charakterystyczną mowy konkretno-wyobraże-niowej jest wybieganie już poza sytuację aktualną — jak u trzylatka. Dziecko potrafi opowiedzieć już nie tylko o tym, co w danej chwili przeżywa, widzi czy robi, ale także, co robiło, czy — w oparciu o swe dotychczasowe doświadczenia co będzie robiło. Tak więc mowa opiera się wprawdzie nadal na konkretnych sytuacjach, wziętych z życia i otoczenia dziecka, ale już niekoniecznie aktualnie przeżywanych czy widzianych, a dzięki rozwojowi wyobraźni i pamięci dziecka — opiera się ona na wyobrażeniach tych konkretów, którymi dziecko potrafi „manipulować" w dowolnym czasie.

I tak np. oglądając obrazki w książeczce „Co Krysia sama potrafi" Marysia wymieniła tylko przedmioty I czyn* ności, które na nich są przedstawione, a więc np. obrazek nr 1 — „dziewczynka się myje"

„    „2 — „a tu zawiązuje buty"

„    „3 — „a tu dziewczynka się ubiera"

Ta sama dziewczynka o 3 mieś. starsza w podobna! sytuacji opowiada patrząc na obrazek nr 1 ..dziewczynka myje rączki, ma ręcznik i mydło i zaraz się wytrze" (a więc zapowiada czynność, której na rysunku nie widzi) i dalej — oglądając obrazek nr 2: „ona sznuruje butki i zaraz pójdzie na spacer" (podobnie — zapowiada prawdopodobną następną czynność dziewczynki) i dalej — oglądając obrazek nr 3 powiada: „a tuta) dziewczynka się ubiera w paltko, bo idzie do Roentgena" (w tym wypadku doszukuje się przyczyny ubierania związanej z jej własnymi doświadczeniami z niedalekiej przeszłości).

Mowa konkretno-wyobrażeniowa daje możliwości ogromnego poszerzenia tematyki rozmów z dziećmi, pozwalając jednocześnie na zmniejszenie w nich poglądo-wości — niezbędnej w mowie sytuacyjnej. I tak np. kiedy opowiadamy bajkę trzylatkowi — konieczne są do niej ilustracje* inaczej dziecko się znudzi naszym opowiadaniem. nie mając przed oczami opowiadanej akcji. Natomiast 5- i 6-latka może zainteresować też bajka bez obrazu wizualnego* który on sam ze znanych mu różnych elementów potrafi już sobie stworzyć we własnej wyobraźni. Jak z tego widać, wiadomości dotyczące rozwoje mowy i myślenia mogą nam być przydatne w naszej pracy nad wzbogaceniem tych dziedzin u dziecka.

METODY WYCHOWAWCZE ROZWIJAJĄCE MOWĘ I MYŚLENIE DZIECKA

Jak wiadomo, każda funkcja, aby się pomyślnie rozwijać. musi być ćwiczona. Także i myślenie oraz mowę śtiecka powinniśmy starać się ćwiczyć, aby dziecko oaią-unąło tu jak najlepsze wyniki. ^w jaki sposób to robić?

Przede wszystkim nie lekceważyć sobie wypowiedzi pytah dzieci, a odwrotnie — nadsłuchiwać i odpowiadać.