Obraz0

ilekroć nairariamy na nową _jnform struktur poznawczych (Markus lo^' ^próbuje_{my ja}    ^Teorie

Poparcia dla istnienia takich «    ^2r°^2u"n.eć _{w katn}

lepie) przypominają sobie okr_eś|p ^{,Ur d}°^starczaia _h    ⁹°^r'^ach _tych

słowa, które mogliby zastosować on °^S°^bow°śc,    Pokaz_Uj_ące * ,

<*["Srzzz* s

p_ami!ć pewnycb ,°_d2ajćw

—----- ------ ----------a.iu, czy poziom cr, "^/waMK i in., 198s d ^pam'^tają okre-

pamięć pewnych rodzajów słów. Słowa    ^dzieci oraz Z** ^{1984)l W k,łku}

słowie z jednej potowy _zestawu nasienni ,^Pre2en,°wane po,^!!!^{3 Wpływa}« ^na ciebie⁷'. a po słowach z druqiei    ³ ° ^pytanie: „Czv sin ^Z° ^P° ^kaz<jy^rT'

Zgodnie z przewidywaniami modelu sche ^Z6Stawu — ..Czy _to ^ 5 ^{Pasu,e do} te słowa, które odnosiły do własneon ^ma,OWe9o dzieci lepie, ń_r7 ^{d U9}' ^wyrazr' mach był rodzaj prezentowanych słów^Zm,enn^ niezależni w^ cech osobowości (dzielny. pomocny ,1 _ri°^{t0Wa Stó}* «anowi,_a 0Z JS ^

samotny, brzydki itd.). I znowu. ,ak ,ak pryZdyw^T °°'^Sywa,a «ch, negaZne , bez depres,, lep,ej przypomina!, sobie cech^oz    * ^WVSOką *>mo<£„ą

z niską samooceną lepiej przypominały sob,e cechy t ^{8 d2,eci} «y9nęb,ohe 1984; Zupan, Hammen i Jaenicke 1987)    ^{V neQatywne} (Hammen i Zupan

Badania le pokazują, jak silnie schemat wtasneao j, „ na sposob jego odnoszenia się do otaczająceao SwiL n ^moie oddziaływać wyraźnie dostrajają się do informacji spójnych z Jh ^DZ'^eC' ^{Z WySOką sam}°°ceną z niską samooceną są bardziej świadome infnrmsn-- ^sam°oceną, natomiast dzieci utrwalających ich negatywny obraz LmychTebS ^P°'^W'^erd2a^^h' * "«* "a»e<

Teorie uczenia się²

Wiele procesów psychicznych postulowanych w teorii społecznego uczenia się ma

związek z obrazem własnego Ja. Najbardziej wyczerpującą analizę przeprowadzi! Albert Bandura w odniesieniu do samooceny.

poczucie skuteczności własnego działania Termin wprowadzony przez Bandurę, oznaczający subiektywną ocenę swoich zdolności osiągania powodzenia w różnego typu zadaniach.

Model ten oparty jest na pojęciu poczucie skuteczności własnego działania³

Oznacza ono subiektywną ocenę własnych zdolności wykonywania różnych działań i zachowań (Bandura, 1977a). Bandura zauważył, że niemowlęta i młodsze dzieci nie w pełni rozumieją procesy przebiegające w ich fizycznym i społecznym otoczeniu, tak samo niewiele wiedzą o swoich własnych umiejętnościach i zdolnościach (Bandura, 1981). Na przykład rodzice muszą często ostrzegać dzieci, by nie odpływały zbyt daleko od brzegu lub że jakaś książka wypożyczona z bilblioteki będzie dla nich zbyt trudna czy nie będą w stanie zjeść największej porcji lodów proponowanej w karcie dań. Takie słowne instrukcje rodziców oraz liczne doświadczenia prób i błędów pomagają dzieciom stopniowo poznawać granice swoich zdolności i możliwości, czyli właściwie oceniać swoją skuteczność.    .

Rozwojowi adekwatnego oceniania przez dzieci skuteczności wlasnyc ¹'^a sprzyjają też dwa inne mechanizmy. Pierwszy z nich to modelowanie, ^ ' dzieci uczą się szacować prawdopodobieństwo osiągnięcia su cesu w zadania. Dziecko może rozumować na przyktad w ta '    ££

dziewczynka (która jest mojego wzrostu i w moim wieku)

1

Podejścia środowiskowe bywają leż nazywane enwironmentalnymi (por. P. G. Zim-bardo i F L. Ruch Psychologia i życie. Warszawa 1994 PWN), jednak w polskiej literaturze psychologicznej termin ten, choć bardzo adekwatny, jest rzadko używany (przyp

tłum).

' W polskiej literaturze psychologicznej me ma dobrego odpowiednika anielskiego terminu „self-efficacy” Tu został przetłumaczony jako poczucie „skutec    9

działania" lub poczucie „własnej skuteczności' (przyp. tłum).