p3260251

fi. zalortr/ooe Iklopami. MOM btrłnc. skoczne lub gr/rtnc. Nie-kiedy na|tł    lub też brmk ich

całkiwicif.

Plu4»uli rtWKKkraydlc są raOinoter-cami. niiHlai^mi częwo jako irwnfnne pasożyty radia Pobierają bardzo du/e i tth ict soku Osiedlają się na rótnych e/ę.<ciacłi ro&in. ruwrt na korzeniach. Owady dotko-Mb niektórych jraiunbtM nie przemiesz-czu/ę *ię. lecz przebywają Stale w jednym miejscu.

Rozwój pluskwiaków równoskr/ydłych przebiega z przeobrażeniem niezupełnym. Z jąj wylęgają się larwy, które kilkakrotnie linieją. Niektóre grupy jednak przechodzą bardzo skomplikowany cykl rozwojowy, w którym na przemian występują pokolenia obuplciowc i jednopłciowe oraz nasię, poje zmiana roflin żywiciel lldch (u mszyc).

Hyw 15. Rodowa atwnffrina fcolloaha

tub H rozwój samców i samic przebiegu ,imiennie: samice przechodni typowe przc-^ylcnie niezupełne, podczas gdy w cyklu nmM^awym samców występują dwa stadia spoczynkowe, określane jako przed pocz-2¹ńiM i pocz warka (u czerwców). U mączlików w rozwoju występuje jedno stadium spoczynkowe osłonięte kokonem rzekomym. czyli tzw. puparium.

Wiele gatunków pluskwiaków równo-4j7ydł>ch bardzo szkodzi roślinom, na których żyje- Owady te bowiem nic tylko po/bowiąją je ważnych życiowo substancji §§| «ody. lecz także wraz ze śliną wpro-wad/am do ich tkanek trucizny. Nakłuwając rodm)' narządami gębowymi uszkadzają je rdumież mechanicznie. Wiele pluskwiaków rdwnoskrzydłych wydala znaczne ilości spada, będącej odchodami o dużej zawartości ów¹ Spadż zatyka służące do wymiany gagowej aparaty szparkowe, a ponadto stanowi dogodne podłoże do rozwoju sadzali, grzybów rozrustujących się na po-ttieryciini zanieczyszczonej blaszki liściowej | utrudniających fotosyntezę. Niektóre pluskwiaki równoskrzydlc przenoszą także choroby wirusowe roślin. Rośliny opanowane Ktt liczne owady z tego rzędu tracą siły, więdną » w końcu usychają. Pluskwiaki H przede wszystkim mszyce i czerwce, są również niebezpiecznymi szkodnikami roślin hodowanych w domach i szklarniach.

Według ocen specjalistów, znanych jest obecnie ok. 50 000 gatunków pluskwiaków równoskrzydlych. z których w Europie Środkowej występuje mniej więcej 2500 gatunków. l iczba ta wzrasta jednak z każdym rokiem. Pluskwiaki równoskrzydłe dzielą się na 5 znacznie różniących się od siebie pod-rzędów¹: piewiki, czyli skoczki (Cicadina). mszyce (Aphidina), czerwce (Coce i na), męczJiki (Aleurodina) i koliszki (Psyllind).

Niektóre z tych owadów przechowuje się w zbiorach w stanie suchym, większość jednak jako preparaty mikroskopowe.

24. Rząd: pluskwiaki rófcno-skrzydłe (HcteropteraI

Żyjące w Europie Środkowej pluskwiaki różnoskrzydlę osiągają przeciętną długość 0.5-2 cm. ale w tropikach występują takie, które mają ponad IO cm długości. Ciało tych owadów jest owalne lub wydłużone, na ogół grzbictobrzu&znie spłaszczone. Ich ubarwienie jest głównie ochronne, niepozorne. brązowawe lub szarawe, istnieją jednak również jaskrawo ubarwione gatunki, zwykle czerwone, zielone lub brązowawe, ozdobione kolorowymi pręgami. Głowa jest pro- lub hipognatyczna. Narządy gębowe są dobrze wykształcone, typu kłując o-ssącego, czułki mają 3—5 członów. Oprócz oczu złożonych występują zwykle także przy-oczka. Przedpleczc jest różnego kształtu, często duże i szerokie. Silnie rozbudowana bywa także tarczka (scutellum). która niekiedy (u torczówkowatych) może przykrywać prawie cały odwłok.

Skrzydła zwykle występują, choć u niektórych gatunków bywają leż zredukowane lub całkiem uwstccznione. Specyficzna jest budowa przednich skrzydeł: do dwóch trzecich długości od nasady są stwardniałe, skórzastc. część wierzchołkową natomiast mają błoniastą. Skrzydła takie określa się jako pół pokrywy (hemielytrae), a ich użytkowanie ma duże znaczenie w systematyce lej grupy owadów. Tylne skrzydła są mniejsze. całkowicie błoniaste. W pozycji spoczynkowej skrzydła są płasko złożone na ciele. Nogi są zazwyczaj bieżne, niekiedy przednie odnóża mogą być chwytne albo grzebne. a tylne skoczne lub ptywne. Można więc po ich budowie odróżnić gatunki wodne od lądowych.

Charakterystyczną cechą pluskwiaków różnoskrzydłych są ich gruczoły zapachowe, wydzielające substancje o przenikliwym, nieprzyjemnym, długo utrzymującym się zapachu. działającym odstraszająco.

37

1

Część specjalistów dzieli je natomiast na 2 podrzędy¹. Hontoptera Auchenorrhyncha. obejmujący podzielone na 4 nadrodziny piewiki. czyli skoczki, i Homoptera Stenutrrhyncha, do którego załi-Pozostałe grupy pluskwiaków równośkrzydłych, również o randze nadrodzin <prryp. tłum i