15894 kem46

Gymir 92

Gymir 92

że ledwo mógł ogarnąć go wzrokiem. Spotkany u wejścia kuglarz żonglujący nożami - a siedem z nich nieustannie znajdowało się w powietrzu (aluzja do chrześcijańskiego, siedmiodniowego tygodnia) - przywiódł gościa przed oblicze trzech mężów zasiadających na trzech tronach różnej wysokości: najniższe siedzisko zajmował Har, wyższe Jafnhar, najwyższe zaś —> Thridi (zob. też Har, Jafnhar i Thridi). Przybysz wypytał ich

0    wielkie i małe sprawy bogów, o genezę świata (zob. kosmogonia) i jego koniec (zob. Ragnarók), a gdy zaspokoił swoją chwalebną ciekawość, znalazł się nagle samotnie w szczerym polu. Po powrocie do swego królestwa „opowiedział o wszystkim, co widział i słyszał, a ludzie powtarzali sobie te opowieści”.

Omamienie Gylfiego należy do bardzo popularnej w średniowieczu literatury wizyjnej. W XIII w. na (staro)islandzki przełożony został bodaj najsławniejszy przed Boską komedią Dantego tekst tego rodzaju, mianowicie Widzenie Tundala (1149 r.?) autorstwa Marka z klasztoru św. Jakuba w Ratyzbonie (d z isi ej szy m Regen s b u rgu). N aj pew n iej w tymże XIII stuleciu powstał też w Norwegii pierwowzór późniejszej „legendarnej ballady” (norw. /mlagviser) pt. Pieśń o widzeniu sennym, W odróżnieniu jednak od ewentualnych inspiracji, wzorców i w ogóle wszystkich innych średniowiecznych utworów wizyjnych, dydaktycznie skoncentrowanych na pozagrobowych karach i nagrodach, tekst Snorriego odnosi się do pogańskiej mitologii jako trwałego kulturowego dziedzictwa Islandczyków, choć widoczne są w nim wpływy wyobrażeń chrześcijańskich, co chwilami tworzy zdumiewający melanż. Niewątpliwie triada Har, Jafnhar i Thridi została skonstruowana na wzór Trójcy Świętej i jednocześnie trzech bogów z przybytku w -> Up-psali, a dla omawianego zjawiska niezwykle charakterystyczna jest od powiedź Th rid i e-go na jedno z pytań Gylfiego: „Najważniejsze jest to, że st worzył on [tj. —> Alfadir, czyli —> OdinJ człowieka i dał mu duszę, która żyć będzie wiecznie i nigdy nie umrze, choć ciało prochem się stanie albo popiołem.

1    wszyscy ludzie zacni i sprawiedliwi będą

'N

z nim żyć w miejscu zwanym Cumie. A źli l dzie pójdą do Helu, a stąd do NifIhelu Zob. antropogeneza; Cumie; Hel²; Niflh, życie pozagrobowe.

Gymir (Gymir - „Morze”). O inne im, —»Agira.

© Morski olbrzym (pierwotnie chyb, jakiś bóg chtoniczny), małżonek Aurb dy (Aurboda - „Dawczyni Złota”), ojcit —» Gerd i nieznanego z imienia syna, któr został przez kogoś zabity w zupełnie niej, snych okolicznościach. Niezwykły opó Gerd przed małżeństwem z —> Freyem i jed noczesna obawa boga odnosząca się 4 tego związku pozwalają przypuścić, że za. bójcą brata dziewczyny był właśnie Fre. Zdaje się, że potwierdzają to przytoczone w staroeddaicznej Pieśni o Skirnirzeiznanej też jako Wyprawa Skirnira) niewątpliwie „wieszcze” słowa Gerd: „Boję się jednak, że stoi na dworze brata mego zabójca”. Jeśli tak, to synem Gymira mógłby być -> Beli.

GYRIL (Gyrill), znany tylko z pergaminowego manuskryptu runicznego (zob. rum zwanego „rękopisem z Ganterbury” szwedzki lub duński demon powodujący zakaże nie (krwi, ran), albo demoniczna personifikacja symptomów infekcji. Odczytana część tekstu zaczynającego się od inwokacji Gyrill sdr Imam! („Gyrilu zakażeni* krwi!”) i będącego zamawianiem choroby, nazywa Gyrila władcą —> thursów (pum dróttinn), co zapewne jest słownym zabiegi cm a potropaicz ny m. N a j p rawdo j)odob-niej imię pochodzi z pgerm. *gura - „błoto, gnój” i odnosi się do ropienia rany. powstawania ropy. Zob. Thur.

HABROK (Hdbrók - „Długie Nogali ce”), naj pierwszy z sokołów lub jastrzębi, święty ptak —> Asów. Nic bliższego o nim nie wiadomo. Jego imię jest niewątpliwie aluzją do opierzenia. Zob. ptaki.

HADDING (Haddingr - „[Mężczyzna] Mający Włosy jak Kobieta”), wielki bohater znany jako Hadingus z I księgi Czynów Duru$

ków Saksona Gramatyka. Był synem duń-skiego króla Grama, wychowywanym w Szwecji przez olbrzymy (zob. Jotunowie). Posiadł magiczną sztukę zmuszającą zmarłych do mówienia (zob. magia) i został kochankiem własnej opiekunki-olbrzyrnki, Harthgrepy (stisl. Hardgreipr - „Twardo Chwytająca”), która dokonała wyboru po obejrzeniu jego nagich stóp (por. Skadi). Pozostawał pod opieką —> Odina występującego w postaci jednookiego starca. Korzystając z boskiego patronatu dokonał wielkich czynów, przede wszystkim mszcząc śmierć ojca (zob. zemsta), ale zabijając jakieś bóstwo płodności naraził się na wrogość Fro (—> Freya). Ostatecznie jednak udało mu się zagniewanego przebłagać ustanowieniem dorocznych ofiar składanych odtąd bogu przez Szwedów. Poślubi! norweską królewnę uwalniając ją od pewnego brutalnie natarczywego olbrzyma. Zstąpił do krainy zmarłych (zob. Niflheim), gdzie widział most (zob. Gjallarbru) nad rwącą rzeką pełną broni (zob. Slid), ciemne mgły, żyzne pola, szczęśliwych ludzi i walczących ze sobą wojowników (zob. einlierjowie; życie pozagrobowe). Po powrocie do świata żywych uzyskał od Odina przepowiednię, że umrze z własnej ręki. Jego wielki przyjaciel, szwedzki król Hunding, otrzymał fałszywą informację o śmierci druha i ku czci „zmarłego” wydał wielką ucztę, podczas której utopił się w beczce z piwem (por. Fjólnir). Na wieść

0    tym wydarzeniu Hadding własnoręcznie

1    publicznie powiesił się, co stanowi epicki wariant samoofiary Odina.

Przedstawiając dzieje Haddinga, Sakson Gramatyk niewątpliwie korzystał z jakiejś dawnej duńskiej tradycji, nie dającej się już w szczegółach zrekonstruować. W dostępnej nam wersji mitu bohater bliższy jest bogom, przede wszystkim —> Wanom, niż ludziom.

G. Dumćzil, Du mythe au rornan. La Saga de Ha dingus, Saxo Grammaticus, I. V VII1, et autres essais, Paris 1970- (przekład angielski: From Myth to Fiction, Chicago 1973).

HaDDINGOWIE (Haddingjar - „[Mężczyźni] Mający Włosy jak Kobiety”), bliźniacy, najmłodsi z dwunastu synów wiel

kiego -> berserka -» Arngrima. Jak ojciec i bracia byli berserkami, choć obaj mieli siłę tylko jednego męża, co przeciwstawiało ich najstarszemu -» Angantyrowi¹, mającemu krzepę dwóch mężów.

Bliźniactwo, kobiecość (podkreślona fryzurą, haddr) i fizyczna słabość Haddingów potrójnie, tj. wybitnie sakralnie świadczy o reprezentowaniu przez nich trzeciej, (rc)produkcyj nej funkej i i ndoei \ i opejsk ie-go systemu społeczno-religijnego.

Najprawdopodobniej zbiorowa nazwa bliźniaków (ich właściwe imiona nie są znane) pozostaje w związku z Hasdingami, królewską dynastią jakiegoś odłamu Wandalów, od której cały’ lud zaczęto zwać Hasdingami. Na podstawie tego przypuszczenia zwraca się uwagę na informację Kasjusza l)iona, który w LXXI księdze swojej Historii rzymskiej wspominał o dwóch wandalskich „dio-skuryjskich” wodzach z rodu Astingów (Hasdingów) z drugiej połowy II w., Kaosie (może z raus~ „trzcina”) i Raptosie (chyba z rajts - „belka, pień”).

IIAFNYRA (hafnyra - „morska nerka”), tajemniczy przedmiot znany z Pieśni pochwalnej o domu Ulfa Uggasona, islandzkiego skalda żyjącego na przełomie X i XI w., obiekt zaciekłej walki —> Heimdalla z —> Lo-kim. Przed Ulfem Thjodolf z Hwinu przekazał wiadomość, że Heirndall i Loki stoczyli bój u nadmorskiej skały Singastein (Singasteinn) o Brisingagird (Brimigagird - „Pas Brisinga”), sławny klejnot —» Freyji znany też jako —> Brisingamen, więc badacze zwykle hafnyrę utożsamiają z tym cudownym naszyjnikiem (pasem). Istnieje jednak pogląd utrzymujący, że hafnyra w rzeczywistości była owocem jakiejś za-chodnioindyjskiej rośliny. Fen mający kształt nerki owoc miał dotrzeć kiedyś do wybrzeży skandynawskich niesiony przez

wody Golfstromu.

/

HAGAL I Hamal (Hagall i Hamall), ojciec i syn, bohaterowie mitu, który znamy w ogólnych zarysach ze staroeddaicznej // Pieśni o Helgim Zabójcy Hundinga. Hagal