71972 P1090090

168

gnął podążać , (mc jest winny] a2 (do momentu, gdy nic] podąży za nim [tj. idolem] i (nie] będzie czcił go'⁶

111.2.4. kwestia dopuszczalności wytwarzania idoli!

Rzekł Rawa⁷⁷: Ale czy jest ktoś [spośród autorytetów], kto twierdzi¹¹, te poganin, który zrobił [przedmiot] bałwochwalstwa, ale nie oddawał mu pokłonów, ponosi od• powiedzialność? Bo czyż nie uczono. Odnośnie (do przykazania o] bałwochwalstwie (Przed) czynami, za które sąd Izreala skazuje na śmierć |Żyda|, przestrzega się noachitę, |a przed czynami) za które sąd Izraela nie skazuje na śmierć (Żyda], nie przestrzega się noachity . Jaki (przypadek] wyłącza [zacytowana barajta]?®¹ Czyż nie wyłącza [przypadku] poganina, który zrobił [przedmiot] bałwochwalstwa, ale nie oddawał mu pokłonów?^{1 22}

Rzekł raw Papa²⁵; Nie Wyłącza obejmowanie i całowanie [idolaf². [Ale] jakie [przypadki] obejmowania i całowania [idola]? Jeśli powiemy , [że takie, które są]

odnucić/bo ten, który to czyni.] zasługuje na karę śmierci*'. [Jest więc nie STale [inaczej]”: [Barajta] wyłącza [takie przypadki obejmowania i całowania ido-JJjktóre nie są zgodne z normalnym sposobem [oddawania czci temu idolowi] .

_z normalnym sposobem [oddawania czci temu idolowi]*⁶, [to należy tę inter-«®^dnf J.___ho fon kf<Srv to czvni.l zashieute na karę śmierci . [Jest więc me

n 1,1 kwestia zaliczenia przykazania o prawach do przykazań noachickich]

rpmkazanie o] prawach - [czy rzeczywiście) nakazano noachitom? Bo czyż nie _ijC/on0”_; Dziesięć przykazań nakazano Izraelowi w Mara^{3 4}: siedem, które otrzymali dla siebie noacbici oraz dodane im [przykazania o) prawach i szabacie oraz szanowaniu ojca i matki⁵.

•    [Przykazanie o) prawach, (bo) jak napisano: „Tam dal im nakaz i osąd”⁶

(Wj 15,25);

•    szabat i szanowanie ojca i matki, |bo| jak napisano: „jak nakazał ci HASZEM Bóg twój"⁷ (Pwt 5,12 i 16).

A zatem zacytowana barajta mo2e wyłączać spod zakazu pizypadki obejmowania i olewania idola, o dc pic stanowią one normalnego sposobu oddawania ma czci. Jest lo oczywiście stanowisko polemiczne wobec opinii R*wv, te barajta powyższa wyłącza spod zakazu pizypadfci wykonania idola, o ile nie oddaje ren się cza Osu-!^eamejednak P^^zedmie prz»*to halachę zgodną z tą pierwszą opinią, której orędownikiem byi Rawa. uzna-jąc. U samo wykonanie idola bez intencji oddawania mu czci me jest zakaźne (por Ch. Clorfenc. Y. Ro-f fllsky. The Path ofthe Righteous Gentile. Au Introducnon to the Seven Law* o/Chi Uren of Soah. Targum Press. Jcrusalem 1987).

1

*    Tj przyjmuje uzasadnienie rabicgo Jicchaka ben Awdimicgo (por. wylej).

*    Werset stanowiący proponowane tu źródło przykazania o bałwochwalstwie mówi bowiem o faktycznym podążeniu za rozkazem proroków Baala, a więc o faktycznym oddawaniu czci idolowi

⁷¹ Babiloński amonita z trzeciej generacji, słuchał wykładów mwa Nachmana. zwierzchnika akademii w Nchardet, i rawa Chudy, zwierzchnika akademii w Surze, często polemizował z opiniami współczesnego mu Abajc. zwierzchnika akademii w Pumbcdicic, po którego śmierci przeniósł ją do Machuzy Wylej w 47b icr-dnłon.te jnoroent mc jest istotny”

*    Rawa posłużył się wymieniem sram tnm ika kmtm d-amar Wyrażenie to wprowadza pytanie retoryczne W istocie Rawa zgłasza zastrzelenie do ostatniej z powyższych opinii. Druga część zdania jest juz po hebrajsku.

2

   Aram w Aa—pa. To pytanie retoryczne zwykłe wprowadza barajtę lub wyjątek z mej, który stoi w sprzeczności z hriachą amoraty. W tym wypadku choda o wywiedzioną z uzasadnienia rawa Hisdy opinię, żc me-lyócm mc wohm wytwarzać idoli, nawet jeśli mc oddaje im czci Ten mamejski zwrot moZc pochodzić z ust Rawa lub być anonimowym uzasadnieniem jego zastrzelenia.

" Por. muzm na strunie 60b

" Tj. jaki przypadek czynu bałwochwalczego me jest u Żyda karany śmiercią, a więc jako taki nic jest zakazany nie-Żydowi

ⁿ To kolejne pytanie retoryczne. Talmud często posługuje się pytaniami retorycznymi przy prezentowaniu opinii Formuła jCzyinie XT stanowi afinaację opmu X, zaś formuła „Czyż XT stanowi w istocie negację le j opinii Pytania w pazurze, hebr. sz ala, mogą przyjąć następujące postacie: a) wyrażają zdumienie z powodu jakiegoś stwierdzenia lub innego zapytania, b) pytają o znaczenie, powód, źródła lub cci jakiegoś stwierdzenia czy tez jego części, c) wnoszą zastrzeżenie, wskazując na problem (A. Sion, Rabmomchs Talmudlc Terminology [w ] idem: Jadać Lope - http.//thcłogician net). Istotnie, mimo iż wytwarzanie idoli zakazane jest Żydowi, me jest skazywany na śmierć, dopóki me oddaje mu czci. A zatem, nie-Żydowi wytwarzanie idoli nie byłoby nawet zakazane.

® R²w Papa hm Chanan należący do trzeciej (według innych klasyfikacji - do piątej) generacji babilońskich —uranów, zwany przez Talmud po prostu rawern Papą. był uczniem Abajc i Rawy. w okolicach Sury utworzył nową szkołę w Nares. która konkurowała z Surą. po jego śmierci jednak akademia w Surze odzyskała dawne znaczenie.

^u Hebr. gipuf i hebr wał Raw Papa twierdzi, Ze skoro obejmowanie i całowanie idola me jest u Żyda karane śmiercią, chociaż jest mu zabronione, w takim razie nie jest zakazane nie-Żydowi. Tak więc z powyższej barąty wcale me wynika. Ze wykonanie idola me jest zabronione ruc-Żydowi, przeciwnie - mimo ze sąd Izraela me skazuje na śmierć Żyda za wykonanie idola, wykonanie to. czyli hebr. asa - „zrobił", mieści się w noacfaickim okazie bdwochwatawa kumulującym się w wyrażeniu hebr wo^cmr - j nakazał" (por. Rani).

* Aram. ikjma Ten termin wprowadza tymczasową interpretację tekstu, która jest natychmiast odrzucana i zastępowana mną

3

• Hebr. Marka, chodzi tu o sytuacje, w których obejmowanie i całowanie idola należy do zwykłych rytuałów jego kultu.

^{r    UW}W. * Zyd ponosi winę za każdy czyn oddawania czci idolowi zgodny z normalnie stosowa-

o>tn w jego przypadku rytuałem, nawet jeśli jest lo sposób pozornie haniebny, jak np. rozdziawianie ust czy ciskanie tmktu w przypadku botka Marku]na. co stwierdza się w .Wisznie, a wywodzi lo z fragmentu Pwt 12 JO JA słu-narody te bogom swoim -1 ja tak będę czynił” A zatem jeśli ktoś oddaje cześć idolowi w sposób odmienny od zwykłych rytuałów, nic podlega karze. Wyjątkiem od tej zasady są cztery' formy oddawania czci zastrzeżone wyłącznie dla świątyni w Jerozolimie, które jeśli stosowane w odniesieniu do idola niezależnie od tego czy stanowią zwykła famę ryluału, czy też nie, są zakazane, a mianowicie: składanie ofiar ze zwierząt (hebr. zibuach), palenie kadzidła (kfcr knur), ofiary z płynów (hebr msuc/i), oddawanie pokłonów (hebr htsziactmtya)

¹¹ Aram ela Wyrażenie to nadaje wagę wszystkiemu, co po nim następuje Wyraża ono kontrast pomiędzy następującym po mm stwierdzeniem a poprzednim.

"Aram w-ha-tanja (por. przyp. 79).

4

Miejsce postoju na pustyni Szur. do którego Izraelici dotarto tuz po cudownym pr/rjsciu przez Morze Sito* wia. a przed dotarciem na Synaj, gdzie nadano un 10. a następnie wszystkie 613 przykazań (por. Wj 15,22-26)

5

ⁿ Jettli przykazanie o prawach było jednym z trzech dodanych w Mara do dotychczasowych siedmiu praw noachickich. oznacza to. źc nic wchodziło ono wcześniej w ich skład

6

Hebr chok u-mtszpat Temun hebr. chok oznacza przy kazania, który ch znaczenie me jest dostępne ludzkiemu umysłow i, np Żydowskie prawa żywieniowe, natomiast termin hebr. nu^tf (por. przyp. do 2.1.1.) oznacza tutaj takie przykazania, których znaczenie człowiek jest w stanic zrozumieć, np. prawa cywilne Raszi w komentarzu do tego wersetu stwierdza, żc w pierwszym przypadku chodziło tu o przykazania dotyczące szabatu, czerwonej jałówki, w odniesieniu do której Tora używa terminu hebr. chok (por. Lb 19,1-22), a w drugim przypadku - praw cywilnych, hebr. dinut Według niektórych opinii w komentarzu Raszacgo oryginalnie zamiast czerwonej jałówki było przykazanie o szanowaniu ojca i matki (The Saptrstem... s 182. przyp 3) W każdym razie Jeśli w Mara Bóg do siedmiu przykazań noachilów dodał min. przykazanie o prawach (bebr. dom), oznacza lo, źe przykazanie lo nic wchodziło w ich skład.

7

^u Wyrażenie to pojawia się dwukrotnie w drugim wyłożeniu dekalogu w Pwt w odniesieniu do przykazania czwartego (według rachuby judaizmu), o szabacie, oraz piątego, o szanowaniu ojca i matki ..Strzeż dnia szahrtu. aby g<, uświęcać, jak nakazał ci HASZEM Bóg twój- oraz .Szanuj ojca swego i nialkę swoją, jak nakazał a HASZEM Bóg twój".